Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

mohiyati - Yangi davrning buyuk 
haqiqati  ikki  asosda:  1)  dunyoni 
surat  va  ma’no  yaxlitligida 
o’rganish  va  2)  bahamjihatlikda 
boshqa-rishga 
intilish 
bilan 
o’zligini namoyon etadi. 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
167 
   
Bu  orada  yuksak  ma’naviy  qadriyatlarning  keng  xalq  ommasi  orasida 
yoyilishi tobora kuchayib bordi. Majlisiy (XVI asr) va Poshshoxo’ja (XVI asr) lar 
ijodi  orqali  xalqning  o’rta  tabaqasi  ongida  o’z  qudratiga  ishonch  kuchayib 
borganligini  sezish  mumkin.  Turli  ijtimoiy  toifalar  o’z  maqomlarini  dadil  himoya 
eta  boshladilar.  Yilda  bir  g’aribni  podshoh  saylash  odati  haqidagi  Majlisiy 
keltirgan  hikoyat  xalq  irodasi  asosidagi  yangicha  boshqaruv  uslubi  haqida  xalq 
shuurida yaratilgan ilk ibtidoiy tasavvurlardan darak beradi. 
Shunday qilib, XVI asrdan sulolaviylik an’anasi keskin tanazzulga yuz tutdi. 
Siyosiy  jihatdan  Movarounnahr  uchun  bu  katta  yo’qotish  bo’ldi  -  mamlakatning 
siyosiy  yaxlitligi  qo’ldan  keta  boshladi.  Bu  jarayonni  ma’naviyat  ahlining 
siyosatga  faol  aralashuvi  ham  to’xtatib  qola  olmadi.  Bu  jarayon  natijasida  yaxlit 
o’lka  avval  ikkiga  (Buxoro  va  Xorazm  xonliklariga),  keyinroq,  XVIII  asr 
boshlarida  uch  mustaqil  davlatga  (Buxoro  amirligi,  Qo’qon  va  Xiva  xonliklariga) 
bo’linib  ketdi.  Bu  uch  davlat  hukmdorlari  to’xtovsiz  bir-birlari  bilan  jang  olib 
borardilar. Ushbu noittifoqlik balosi 
XIX asr ikkinchi yarimida o’lkaning 
Rossiya 
mustamlakasiga 
aylanishiga olib keldi. Shu palladan 
Yangi 
davr 
ma’naviy 
jarayonlarining  ikkinchi  bosqichi 
boshlanadiki,  bu  haqda  suhbat 
alohidadir.