Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti texnologik ta

Xiva xonligi: Xiva xonligi ham shayboniylar davlatining parChalanish davrida shakilana boshlagan edi. 1512 yil shayboniylar sulolasining vakili Elbarsxon 1512-1538 xonlikka asos solada. Bu xonlikning hududi Mangqishloq va Xurosoning shimoliy tamonlarini o‘z iChiga oldi. Xiva xonligining me’morChiligi rivojining yangi davri XUSH asr oxri X1X asr boshlariga to‘g‘ri kelada. Bu davrda Temur va temuriylar davri me’morChilik san’ati an’analarida binolar qad ko‘tardi. Xiva, Xazorasp, Toshovuz, Gurlan va Kenja kabi shaharlarda hayot, savdo-sotiq, xunarmndChilik rivojlanada. Kungirot urigidan bo‘lgan Muhammad Raxim 1806-І825 va uning o‘g‘li xonlik qilgan yillarda(1825-1848) Xiva xonligining yerlari birlashtirilada. SHu yillardan katta qurilishlar amalga oshiriladi, bojxona va zarbxonlar tashkil topadi. Xivaning mashxur yodgorliklari o‘zining tugalangan ko‘rinishga ega bo‘ladi. Darvozalar karonsaroylar va madrasalar hisobiga shahar kurki oChiladi. Paxlavon Makmud maqbarasi 1810 ,

Tosh Hovli 1838 kabi yodgorliklar bugungi kunda bezakdorligi bilan ham o‘zining go‘zalligi bilan kishilarni xayratga solada IChan kal’ada xon karorgohi va boshqa muhim mamuriy binolar joylashgan. Kalaning bosh maydonini bo‘lib, u yerda savdo ishlari olib borilgan,turli yiginlar utkazigan.Bu yerda urnatigan dor esa xon gaeabiga uChraganlar uChun oxri manzil bo‘lgan. Muhammad Raximxon ugli Ollokulixon 1825-1848 davrida Xiva xonligining hududi yanada kengayadi. Xiva xonligida turli millat vakilari yashagan. Turkkman shoiri Matxumkuli, qorakalpok shoiri Beldak ijodi alohida ajralib turadi. Ular o‘z asarlarida xalqni birlikka birodarlikka Chakiradilar. Xiva xonligida fan jonlandi SHu davrda jahon xalqlari tarixi o‘zbek tiliga tarjima kilindi. Xorazim tarixi yozildi bu ishlarin amalga oshishida taniqliy shoir va tarixChi Munis Xorazmiy (asl ismi SHermuhammad Avazboy o‘g‘li ) (1778-1829) va uning jiyani Ogaxiy (1809-1874)larning o‘rni katta. U Feruz taxallusi bilan she’rlar yozgan, kuylar bastalagan, fan va madaniyatga xomiylik qilgan, qurilish ishlariga e`tibor bergan.

Xiva xonlari o‘z kutubxonalari qoshida kitobdorlar va rassomlar guruhini saqlaganliklari haqida ma`lumotlar bo‘lmasa ham, lekin xonlarning davrning mashhur rassomlarini Xivaga taklif etganliklari va rassomlar va xattotlar ular uChun qo‘lyozmalar ko‘Chirib berganliklari haqida ma`lumotlar saqlanib qolgan Jumladan Xiva xoni Elbarsxon taklifiga binoan Muhammad Murod Samarqandiy kitob qo‘lyozmasini ishlagan.