Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti termiz filiali

40-MA’RUZA

USLUBIYAT. USLUBIYATNI YUZAGA KELTIRUVCHI VOSITALAR. USLUB TURLARI.
REJA:

1.Uslubiyat haqida umumiy ma’lumot.

2.Nutq madaniyati haqida.

3.Nutq uslublari.

USLUBIYAT (STILISTIKA). NUTQ USLUBLARI

Uslubiyat haqida umumiy ma’lumot
U s l u b i ya t tilshunoslik fanining bir bo`limi bo`lib, nutq jarayonida til hodisalarining maqsadga, sharoitga va muhitga mos ravishda foydalanish qonuniyatlari bilan tanishtiradi. Uslubiyatda uslublar, til vositalarining nutqda qo`llanish yo`llari, fonetik, lug`aviy, frazeologik va grammatik birliklarning qo`llanish xususiyatlari o`rganiladi.

Adabiy tilning ijtimoiy hayotdagi ma’lum bir sohada qo`llanadigan, bir qancha o`ziga xos xususiyatlarga ega bo`lgan ko`rinishi adabiy til uslubi deyiladi. Uslub orqali so`zlovchi shaxs narsalarga, voqealarga shaxsiy munosabatini aks ettiradi.

O`zbek adabiy tilida quyidagi asosiy nutq uslublari bor: so`zlashuv uslubi, badiiy uslub, rasmiy uslub, ommabop uslub, ilmiy uslub (Ayrim darsliklarda so`zlashuv uslubidan boshqa barcha uslublar kitobiy uslub degan umumiy nom ostida beriladi): durust, metro, ko`k, tuzuk (so`zlashuv uslubi); moviy, metropoliten (kitobiy).

Har bir uslubni yaratuvchi vositalar mavjud. Bularni quyidagi turlarga bo`lish mumkin: