Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti t. Rixsiboyev

14-15.2.  III-laboratoriya  ishini  bajarish  uchun  tavsiyalar  va  uslubiy
ko‘rsatmalar
III-laboratoriya ishini quyidagi ketm a-ketlikda bajarish tavsiya etiladi:
1. 
Yig‘m a birlik chizm asidan ajratib olishga belgilangan detallarini tahlil 
qilib,  ularning  chizm asi  o ‘qiladi,  ya’ni  fazoda  ko‘z  oldiga  keltirib  tasaw u r
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qilinadi.  M asalan,  vazifani  bajarish  u ch u n   “ R eduktor”  yig‘m a  birligidan 
(uzelidan)  quyidagi  K K orpus1).  2(Prizm a').  З(УПка)  va  6 (V int)  detallar 
berilgan  boMsin,  (81-rasm ).
Bu  bosqichda  har  bir  detaining  nom i,  materiali  va  qanday  geom etrik 
sirtlardan  tuzilishi  ham da,  boshqa detallar bilan  birikish turlari  aniqlanadi. 
H a r  bir  detaining  qanday  oddiy  sirtlardan  tashkil  topganligi,  uni  yigMsh 
chizmasidagi barcha ko‘rinishlardagi tashqi va ichki  konturlari ham da kesim 
va qirqimdagi shtrixovkalash  yo'nalishlari diqqat bilan  ko'zdan  kechiriladi. 
H ar bir detalni  bunday  tahlil  qilish  asosida,  ulam ing  bosh  ko‘rinishIari  va 
k o ‘rinishlar  soni  an iq lan a d i.  S hu  asosda  ularni  hom aki,  y a ’ni  eskiz 
ko ‘rinishidagi  chizm asini  daftarga  chizib  olinadi  yoki  to ‘g‘rid a n -to ‘g‘ri 
kompyuterda bajarishga kirishiladi.
2. 
H ar bir detaining chizmasi XI-m ashg‘ulotda bajarilgan II -  laboratoriya 
ishidagi vazifa kabi tavsiya etilgan  bosqichlarda bajariladi va chizm a qog‘oziga 
chiqarishga taxt qilinadi.
Bunda  oMchamlar  q o ‘yishda  detallam ing  bir-birlari  bilan  birikm ada 
boMadigan  sirtlari  oMchamlarinng  bir-biriga  mos  boMishi  nazarda  tutilishi 
shart.  Aks holda ularni yig‘ib,  “Yig‘m a birlik chizm asini bajarish”da,  y a 'n i
IV-Iaboratoriya ishini bajarishda q o ‘shim cha m uammolaiga olib keladi.