Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti q

 
 

---

72 
5 – jadval 
Tilga oid analiz va sintezning shakllanganlik darajasini tekshirish 
natijalari 
№ 
Holatlar 
Darajalari 
yaxshi 
о‘rta 
past 
bola 
soni 
% 
bola 
soni 
% 
bola 
soni 
% 
1 
fonematik analiz va sintez 
holati 
3 
30 
5 
50 
2 
20 
2 
fonematik tasavvurlarga ega 
bо‘lish holati 
2 
20 
4 
40 
4 
40 
3 
gaplarni sо‘zlarga tahlil qila 
bilish 
- 
- 
3 
30 
7 
70 
4 
sо‘z bо‘g‘inlariga oid analiz va 
sintez holati 
- 
- 
4 
40 
6 
60 
 
 
5-diagramma 
 
 
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
FONEMATIK ANALIZ 
VA SINTEZ
FONEMATIK 
TASAVVURGA EGA 
BO`LISH
GAPLARNI 
SO`ZLARGA TAHLIL 
QILA BILISH
SO`Z 
BO`G`INLARIGA OID 
ANALIZ VA SINTEZ
30%
20%
0%
0%
50%
40%
30%
40%
20%
40%
70%
60%
Tilga oid analiz va sintezning shakllanganlik 
darajasini tekshirish natijalari
yaxshi
o`rta
past

---

73 
Solishtirma  tahlil  natijalarida  amalga  oshirilgan  tender  farqliklar  tahlili 
shuni  kо‘rsatdiki,  tilga  oid  analiz  va  sintez  qobiliyatining  rivojlanish  darajasi 
eksperimental guruh qizlarida о‘g‘il bolalarga nisbatan yuqori darajada ekan.  
Shunday  qilib,  nutqi  tо‘liq  rivojlanmagan  bolalarda  nutqning  tizimli 
komponentlari  orasidan  leksik–grammatik  tuzilishning  hammasidan  kо‘proq 
buzilganligi  ma’lum  bо‘ldi:  ya`ni  nutq  nuqsoniga  ega  bolalarning  84  foizida 
maxsus  tanlab  olingan  rasmlar  bо‘yicha  predmet,  harakat,  sifatiy  belgilarni 
aytishda,  predmetni  uning  tavsirlanishi  bо‘yicha  nomlashda,  sinonim  va 
antonimlarni 
topishda, 
turdosh 
predmetlarning 
guruhlari 
bо‘yicha 
umumlashtirilgan sо‘zlarni aytishda, sо‘zlarni о‘zgartirish va yangi sо‘zlarni hosil 
qilish  kо‘nikmalarining  buzilishi,  shakllanmaganligi  kuzatilsa;  nutq  nuqsoniga 
ega bolalarning 89 foizida grammatik strukturalash bо‘yicha vazifalarni bajarish 
murakkabligi:  ravon  nutq  kamchiliklari  va  tilga  oid  analiz  va  sintez 
kо‘nikmalarining buzilganligi e’tirof etildi. 
Shunday  qilib,  tekshirish-о‘rganish  ma’lumotlari  eksperimental  guruh 
bolalarida  nutq  tizimi  barcha  tarkibiy  komponentlarining  rivojlanishi  past 
darajada va yetralicha shakllanmagan degan fikrni ilgari surish imkoni berdi.