Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

53-rasm 
54-rasm 
55-rasm
Q oplam a  c h o ‘ntak  q o ‘shim cha  qatlam li  bo 'lsa,  uning  yuqori 
tom ondagi  buklanadigan  chizig‘1  q o ‘shim cha  qatlam ning  qirqimiga 
to ‘g ‘rilanib,  bu chiziqdan yuqoridagi  qismi  q o ‘shim cha qatlam  ustiga 
chiqarib  q o ‘yiladi.  C h o ‘ntakning  yuqori  cheti  0,5-0,7  sm  bukib, 
q o ‘shimcha qatlamga bostirib tikiladi  (54-rasm).  C ho'ntakning bukish 
haqi qo‘shimcha qatlam bilan biiga ch o ‘ntakning o ‘ng tomoniga bukib, 
yon  chetlari  0,7  sm  kenglikda  ag'd arm a  chok  bilan  tikiladi.  Bukish 
haqi  o ‘ngiga  ag‘darilib,  burchaklarini  to ‘g ‘rilab  dazm ollanadi,  ayni 
vaqtda  c h o ‘ntakning  pastki  va  yon  chetlari  bukib  dazm ollanadi. 
C h o 'n tak   asosiy  detal  ustiga  q o ‘yib  bostirib  tikiladi.
Fason  bo‘yicha  qoplam a  c h o ‘ntaklar  yaxlit  bichilgan  qaytarm a 
qopqoqli  bo‘lishi  ham  mum kin.  Bu c h o ‘ntaklam ing qaytarma qopqoq 
qismi o ‘ngiga ostki qopqoqning o ‘ngi qaratib q o ‘yiladi va ostki qopqoq
75

---

b o ‘yicha tom onlari ag‘darm a cho k bilan tikiladi, burchaklardagi chok 
haqining  o rtiqcha  qismi  qirqib  tashlanadi  va  qopqoq  qismi  o ‘ngiga 
ag‘dariladi.  Ostki qopqoqning ochiq qirqimli tom oni ichkarisiga qaratib 
0,5-0,7  sm   bukib  tikiladi  yoki  maxsus  m ashinada  yo‘rm alanadi,  va 
c h o ‘ntakka bostirib tikiladi.  So‘ngra ch o ‘ntakning yon tom onlari oddiy 
qoplam a ch o ‘ntak kabi ishlanadi va asosiy detalga biriktiriladi, biriktirish 
choki  qaytarm a  qopqoq  qism ining  bukiladigan  chizig‘igacha  davom 
etadi. Qaytarma qopqoq cho‘ntakning o ‘ng tom oniga qaratib belgilangan 
chiziq b o'yich a bukiladi va dazm ollanadi  (55-rasm ).
B ort  kiyim ning  k o ‘p  m eh n at  talab   qiladigan  va  m a ’suliyatli 
qism idir.
K iyim larni  tikishda  bortlar  tikishining  usul  va  variantlari  k o ‘p. 
U lar  kiyim   m odeliga,  tikiladigan  gazlam a  turiga  qarab  bir-biridan 
farq  qiladi.
Y ax lit  a d ip li  b o rt  tik ish   u c h u n   a w a l  b o rt  a d ip ig a   b u k ish  
chizig‘igacha 
qotirm a m aterial  yopishtiriladi  va  ad ip n in g   ochiq 
q irq im li  to m o n i  m ax su s  m a s h in a d a   y o ‘rm a la b   tik ila d i.  A di p 
belgilangan  chiziq b o ‘yicha  o ‘ngini  ichkariga  qilib  bukiladi.  Yuqori 
qism i  kertim gacha  biriktirb  tikiladi,  ch o k   haqi  0,5-0,7  sm.
Pastki  qism i  belgilangan  ch o k  haqi  tashlab  ad ip n in g   chetigacha 
tikiladi  va  b o rt  o ‘ngiga  ag‘dariladi,  kiyim ning  etak  qism i  yashirin 
ch o k   b ilan   tikib  q o ‘yiladi  (56-rasm ).