Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

Angishvonalaming  oMchamlari
2  — jadval
N om eri
Katta
Kichik
Balandligi
Dicnnetri D, mm
Diametri D, mm
m m
15
11
15-19
3
16
10
15-20
4
17
13
15-20
5
18
14
15-21
8
17
14
15-21
10
18
15
15
12
19
16
15
Gazlama va  materiallami bichish mexanizasiyalashtirilgan ko‘plab 
ishlab chiqarish sharoitida qaychilar asosan detallaming chetini qirqib 
tekislash,  yoki  ip larn i  uzish  uchun  ishlatiladi.  Kiyim  yakka 
buyurtmalar bo'yicha tikiladigan atelyelarda esa qaychi bilan gazlama 
bichiladi, detallaming chetlari tekislanadi, qo‘lda bajariladigan boshqa 
operasiyalar  amalga  oshiriladi.
Tikuvchilikda  foydalaniladigan  qaychilar  8  nomerli  bo'ladi. 
Q aychining  nom eri  bajariladigan  operasiyaga  va  bichiladigan 
gazlamaga qarab tanlanadi.  Qaychilar g‘irchillamay ochilib yopilishi, 
tig‘i boshidan oxirigacha birdek yaxshi qirqishi  lozim.  Iplarning uchi 
maxsus  qaychilar  bilan  qirqiladi.
Santimetrli  lenta yumshoq rezinalangan  lenta bolib,  ikkala tomoni 
santimetr  va  millimetrlarga  boMingan:  u  odam  gavdasidan  o ‘lcham 
olish  va  kiyim  detallarini  o'lchash  uchun  ishlatiladi.  Ish jarayonida 
lenta cho‘zilishi  mumkin boMgani  sababli uni vaqti  - vaqtida tekshirib 
turish kerak.  Faqat bitta lentadan foydalanish zamr,  aks holda o ‘lchash 
har  -  xil  chiqishi  mumkin.
Andazalar  karton  yoki  boshqa  materiallardan  tayyorlangan  kiyim 
detallaridan  iborat.  Andaza  etalonlar,  ish  andazalar va  qo‘shimcha 
andazalar  bo'ladi.
Andaza  - etalonlardan detallar konturlarini gazlamaga tushirishda 
foydalanilmaydi.  Ular faqat  ko'plab  ishlab  chiqarishda  ishlatiladigan
12

---

andazalar  komplektini  tayyorlash  va  tekshirishda  qo'llaniladi.  ish 
andazalari  yordamida  gazlamalarga  detallar  konturlari  tushiriladi, 
kiyim  detal lari n i  to ‘g ‘ri  biriktirish  uchun  kontrol  kertm alar 
belgilanadi.
Q o‘shimcha andazalar tikuvchilik sexlarida vitachkalar,  petlyalar, 
tugmalar  o‘mini,  bortlar,  yoqalar  burchaklarini  belgilash  (bo'rlash) 
uchun  ishlatiladi.  Bichish va olchab ko‘rishdagi chiziq hamda belgilar 
bo‘r  bilan  tushiriladi.  Tikuvchilik  sanoati  uchun  har  -  xil  rangli 
bo'rlar ishlab chiqariladi.  Chiziqlar ingichka chiqishi uchun booming 
chetlarini  o ‘tkirlab  turish  kerak.
Bo‘r  bilan  chiziq  chizish  uchun  uni  butun  sirti  bilan  chizgMch 
yoki  andazaga taqab,  uchi gazlamaga tik  ushlanadi.  Bo‘r bilan chiziq 
tushirishda bo'r o‘zimizdan  nariga yurgiziladi.
Detallarni chiziqning ichki tomonidan qirqish  lozim.  Ba’zan bo‘r 
o ‘rniga  uchi  o ‘tkirlangan  quruq  sovundan  foydalaniladi.