Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

Tikuv  mashinalarining  sinflanishi.
Tikuvchilik sanoatida ko‘plab turdagi tikuv mashinalari  ishlatiladi. 
Ular ishlab chiqarilgan zavodiga, tuzilishiga, bajaradigan ishiga qarab 
sinflarga  bo‘linadi.  Har  bir  zavod  tikuv  mashinasini  o ‘z  markasi 
bilan chiqaradi.  Masalan  PM Z — Podolsk mexanika zavodi,  OZShM
-   Orsha  tikuv  mashinalari  zavodi.  PZShO  -   Poltova  tikuv  asbob- 
uskunalari  zavodi.  RM Z -   Rostov mexanika zavodi.  KEM Z -   Kiev 
eksperimental  mexanika zavodi va h.k.z.
Tuzilishiga  qarab  raqamlar  bilan  konstruksiya  nomeri  yoziladi. 
97  kl,  297  kl,  397  kl,  597  kl.
Bunda oxirgi  ikki  raqami asosiy mashina sinfini  bildirsa,  birinchi 
raqami variantni bildiradi.  Raqamlar yoniga harflar bilan shu sinfdagi 
mashinalarga  qo‘shimcha  mexanizmlar  kiritilganligi  belgilanadi:  97
— A  kl,  97  —  В  kl.
Ba’zi  maxsus  mashinalarga  bajariladigan  ish  nomi  qisqartirib
35

---

yoziladi:  SM -2  (sm etochnaya  m ashina),  VM-50  (vbishivalnaya 
mashina),  bunda  raqamlar  konstruksiya  nomerini  bildiradi.
Bajariladigan  ish turiga qarab tikuv mashinalari  9 xilga bo‘linadi:
1.  T o‘g‘ri  baxyaqator  yurituvchi  mashinalar
2.  Bir  nechta  parallel  baxyaqator  yurituvchi  mashinalar
3.  Zanjir  baxyaqator  yurituvchi  mashinalar
4.  Siniq  baxyaqator  yurituvchi  mashinalar
5.  Yo'rma  baxyaqator  yurituvchi  mashinalar
6.  Yashirin  baxyaqator  yurituvchi  mashinalar
7.  Fum itura(tugm a,  ilgak)chatadigan  yarimavtomatlar
8.  Petlya,  puxtalama  yo‘rmaydigan  yarimavtomatlar
9.  K iy im n in g   k ic h ik   d e ta lla rin i  y ig ‘ib  ishlov  b e ra d ig an  
yarimavtomatlar.