Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

6-jadval 
O’zlashtirish 
darajasi 
O’zlashtirish darajasini ko’rsatgichlari 
O’qitish metodlari 
I-daraja 
O’quvchi tayyor ma’lumotlarni o’zlashtirada 
va aytib beradi 
Tushuntirish -ko’rgazmali 
II-daraja 
O’qituvchi tanish o’quv sharoitida o’z bilmi 
va ko’nikmasini namuna asosida qo’llaydi 
Reproduktiv
III-daraja 
O’quvchilar yangi o’quv sharoitida o’z bilim 
va ko’nikmalarini ijodiy qo’llashadi 
Qisman 
izlanuvchan 
va 
izlanuvchan (tadqiqot) 
Mazkur darajalar va ularga mos keluvchi metodlarni o’qitishni barcha
bosqichlarida ajratish lozim: yangi mavzuni o’rganishda, takrorlashda, 
umumlashtirishda va bilimlarni mustahkamlashda. 
O’qitish jarayonini har bir bosqichida unga mos keluvchi metodlar tanlansa 
o’qitish yaxshi samara beradi. 
Eng qisqa yo’l magistralini tuzing. Uni amalga oshirish uchun hozirgi 
davrda qanday siyosiy va iqtisodiy omillar to’sqinlik qilmoqda. 
Nima uchun qo’ng’ir ko’mirni uzoqqa olib borish samara bermaydi, shuning 
uchun IESlar ko’mir koniga yaqin quriladi? 
Nima uchun oxirgi davrlarda metallurgiya zavodlari dengiz qirg’oqlariga 
yaqin qurilmoqda? 
Bunday vazifalarni quyilishi iqtisodiy geografiya fanidagi ilmiy 
muammolarga asolanadi (xo’jalikning hududdiy tarkibi va uni aniqlaydigan 
omiilar, ichki va tashqi omillarni ishlab chiqarish kuchlarini joylanishiga ta’siri va
x.k). 

---

92 
Turon bosqichlardan iborat bo’lgan muammolarni yechishga o’quvchilarni 
jalb qilish katta ahamiyatga ega. Mazkur bosqichlar quyidagilardan iborat bo’lishi 
mumkin.
1. Ma’lumotlarni yig’ish (haritalar, adabiyotlar, statistik ma’lumotlar va 
o’lkashunoslik ishlarida yig’ilgan ma’lumotlar asosida); yig’ilgan ma’lumotlarni 
tartibga solish (haritalar, diagrammalar, chizmalar, jadvallar tuzish); yig’ilgan 
ma’lumotlarni tartibga solish (haritalar, diagrammalar, chizmalar, jadvallar tuzish); 
tahlil qilish; umumlashtirish va xulosa ishlab chiqish. 
2. Sharqiy Yevropa platformasida joylashgan Rossiya tekisligini relefi 
shakillanib bo’lgan deyish mumkinmi? 
3.Afrika platformasida joylashgan cho’llarning relyefni shakillanib bo’lgan 
deb hisoblan mumkinmi? 
4.Agar Qozog’iston pasi tog’lar ko’tarilib, uning balandligi 5-6 ming metrga 
yetsa O’zbekistonda qanday o’zgarishlar sodir bo’lishi mumkin? 
5.Sibir daryolarini bir qismini O’rta Osiyo tomon oqizilsa Sibir tabiiy 
sharoitida qanday o’zgarishlar sodir bo’ladi? 
6.Litosferani vulkanlar otilib turgan qismlarida qanday o’zgarishlar sodir 
bo’lishi mumkin? 
7. Nima uchun Antraktidada tabiati juda ham sovuq? 
Mazkur muammolar geografik qobiqning bir butunligini ifodalaydi va 
geografik qobiqning bir qismini o’zgarishi boshqa qismini ham o’zgarishiga olib 
kelishini asoslab beradi.