Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti magistratura bo

X.P.Raximov,  N.A.Parpiev,  A.G  Muftaxov.  Anorganik  kimyo  nazariy 

asoslari

[1]

. Ushbu kitobda davriy  qonunning kashf qilinishi tarixi berilgan. XIX 

asr  birinchi  choragiga  kelib,  kimyoviy  elementlarning  xossalari  jixatdan  bir-

biridan  keskin  farq  qilibgina  qolmay,  ularni  tabiiy  oilalarga  birlashtirishga 

imkon  beradigan  o‘xshash  xossalar  ham  mavjudligi  ma‘lum  bo‘lganligi 

yozilgan.  Birinchi  oilalar    bir-biriga  juda  ham  o‘xshash  bo‘lgan  elementlardan 

tashkil topgan bo‘lib,  ularda 3 tadan   element  (S,  Se, Te;  Cl, Br, I;  Sa, Sr, Ba) 

bor  bo‘lganligi,  shu  sababli  ular  triadalar  deb  atalgan.  Triadalardagi 

elementlarning  atom  massalarini  solishtirib  ko‘rish  natijasida  Debereyner  1829 

yili  har  bir  triadada  xossalari  jixatidan  oraliq  xolatni  egallagan  a‘zoning  atom 

massasi  qolgan  2  ta  chetki  a‘zolar  atom  massalarining  o‘rtacha  arifmetik 

qiymatiga  teng  (triadalar  qonuni  )  ekanligini  aniqlagani  haqida  ma‘lumotlar 

etarli  darajada  yoritilgan.  Mendeleyevning  dastlabki  mashqlari  namunasi 

rasmlar orqali ko‘rsatilgan.