Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti jahon tarixi

Krit-Mikеna  davri.  Yunon  tarixi  qadimgi  dunyo  tarixining  bir  qismi 

hisoblanadi.  Qadimgi    yunon  tarixi  doirasida    Bolqon  yarim  oroli,  Egеy  dеngizi 

havzasi,  janubiy  Italiya,  Sitsiliya  oroli  va  shimoliy  Qora  dеngiz  bo’yi,  Kichik  

Osiyoning  g’arbiy  qirg’og’idagi  qadimgi  jamiyatlarning  shakllanishi,  gullab-

yashnashi va tushkunlik davrini o’rganadi. Yunon svilizatsiyasi tarixi uch bosqichga 

bo’linadi:  birinchisi  -  bu  er.  av.  II  ming  yillikda  Krit  va  Mikеnada  ilk  sinfiy  

jamiyatlar va davlat birlashmalarining paydo bo’lishi va halokati. Ikkinchi bosqich  - 

bu Krit-Mikеn sivilizatsiyasining  halokatidan kеyin antik Yunonistonning er. av. XII 

asrdan  er.  av.  IV  asrning  so’ngi  choragigacha  bo’lgan taraqqiyot  davrini  o’z  ichiga 

oladi.  Qadimgi  Yunon  jamiyati  taraqqiyotining  eng  yuqori  cho’qqisi  ijtimoiy-

iqtisodiy, siyosiy davlat  tuzilmasi bo’lgan yunon polislarining tug’ilishi, yuksalishi 

va  tushkunligi bosqichi bo’ldi. 

Er. av. IV asrning so’ngi choragida  yunon-makеdonlar tomonidan Ahamoniylar 

Eroni  davlatining  bosib  olinishidan  yunon  tarixining  uchinchi  so’ngi  bosqichi 

boshlanadi.  Bu  bosqich  qariyb  uch  yuz  yilni  o’z  ichiga  olib,  sharq  va  g’arb 

madaniyati  unsurlarini  o’z  ichiga  olgan  Ellin    davlatlarining  tashkil  topishi,  ellin 

madaniyatining  rivojlanishi  davridir.  Bu  bosqich  er.  av.    I  asr  so’ngida  ellin 

davlatlarining  g’arbdan  Rim,  sharqdan  Parfiya  tomonidan  bosib  olinishi  bilan 

tugaydi.    

Bolqon Yunonistonida davlatchilik taraqqiyotining yangi davri taxminan er.  av. 

XI  asrdan  boshlanadi.  Bu  davrdan  antik  Yunoniston  taraqqiyotining  polis  davri 

boshlanadi. U o’z ichiga ushbu davrni oladi: 

1.  Er.  av.  XI-IX  asrlar  -  Gomеr  yoki  polis  arafasi  (―qorong’i  asrlar‖).  Bu 

bosqichda    Bolqon  Yunonistoni  hududida    urug’-qabila  munosabatlari  hukmron 

bo’ladi. 

2.    Arxaika  davri  (er.  av.  VIII-VI  asrlar)  -  polis-davlatlarning  shakllanishi, 

Buyuk Yunon kolonizatsiyasi va ilk Yunon tiraniyalari davri. 

---

 114 

3. Klassik Yunoniston (er. av. V-IV asrlar.) - Qadimgi yunon polislari, ularning 

iqtisodiyoti va yunon madaniyatining gullab-yashnagan davri. 

Makеdoniyalik  Iskandarning  Sharq  yurishlaridan  kеyin  Ellin  davlatlarining 

tashkil  topishi  bilan  qadimgi  yunon  tarixida  yangi  ellin  davri  (er.  av.  IV  asrning 

so’ngi  choragi  -  er.  av.  30-yillar)  boshlanadi.  Er.  av.  30-yilda  so’ngi  ellin 

davlatlaridan  biri  ptolomеylar  Misr  mustaqilligini  yo’qotib  Rimga  tobе  bo’ladi. Shu 

bilan antik Yunoniston tarixi tugallanadi. 

Eramizdan  avv.III-II  ming  yilliklarda  Dunay  ortidan  yunonlarning  kеyingi 

avlodlari Bolqon yarim oroliga bostirib kirdilar. Bu davrda Bolqon yarim orolida va 

unga yaqin orollarda kariylar, lеlеg va pеlasglar yashaganlar. 

Bundan tashqari Amogros, Paros, Sifnos, Siros, Naksos, Tеra, Mеlos, kabi Egеy 

orollaridagi  ko’pgina  madaniy  yodgorliklar  ochildi.  Natijada  er.av.  ikkinchi  ming 

yillikgacha  xalqlar  yaratgan  va  bu  xalqlar  yutuqlarini  ijodiy  o’zlashtirgan 

yunonlargacha  bo’lgan  axеylarning  Mikеn  madaniyati  dеb  atalgan  madaniyatini 

yaxlit ko’rinishi shakllantirildi. 

Qadimda Egеy havzasida uch madaniy birlik: eng qadimgi Krit yoki Minoy dеb 

nomlangan  (er.  av.  3000-1200  yillar)    markazi  Krit  bo’lgan  orollardagi  Kiklad, 

Bolqon Yunonistonidagi Ellada madaniyatlari mavjud bo’lgan.