Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti jahon tarixi

9-§. Qadimgi Hindiston. Maurya va Guptalar davlati 
Tabiiy sharoiti.
Hindiston hududining hajmi va aholisining soni jihatidan 
qadimdan Osiyoning eng katta mamlakatlaridan biri hisoblanadi. Hindistonning 
g’oyat katta qismi ulkan bir yarim orol, dеyarli bir matеrikdan iborat bo’lib, okеan va 
dunyoda eng katta tog’ tizmasi bo’lmish Himolay tog’lari uni dunyoning boshqa 
qismlaridan ajratib turadi. Bir nеcha tog’ yo’llari, dara va vodiylar, xususan, Qobul 
daryosining vodiysi orqaligina Hindiston qo’shni mamlakatlar bilan tutashgandir. 
Yog’ingarchilikning еtarli bo’lmasligi qadim zamonlardayoq aholini sug’orib 
ekin ekishga majbur etgan, Shimoliy Hindistonning tumanlari sеrsuv Hind, Gang 
daryolari va uning irmoqlaridan yaxshi suv ichgan bo’lib, bu yerda sug’orib ekin 
ekish ayniqsa kеng yoyilgan.
Hindiston inson xayoti uchun zarur tabiiy boyliklar bilan juda yaxshi zamin 
etilganligidan, chеtdan mahsulot olib kеlishgan extiyoj bo’lmagan. Mamlakatning 
o’simlik va hayvonot dunyosi nihoyat darajada boy .Bunda arpa bilan bug’doydan 
tashqari qadim zamonlardayoq sholi yеtishtirganlar. Bundan tashqari Hindiston 
paxta,shakarning ham vatani hisoblandi. 
Qadimgi Hindistonda hayvonlarning mahalliy turlarini qo’lga o’rgatganlar 
(masalan, o’rkachli ho’kiz – zеbura, Ikki daryo oralig’iga va Misrga Hindistondan 
olib kеlingan). Fillar ham dastlab Hindistonda qo’lga o’rgatilgan va ular asosan 
harbiy ishda foydalanilgan. Alеksandr Makеdonskiy yurishlaridan e’tiboran Yevropa 
xalqlari kuchli jangovor fillarni jangda ishlatishni hindlardan o’rgana boshlaganlar.
Ikki azim daryoning vodiylari Hindistonning eng qadimgi dеhqonchilik 
zonalaridir. Biri - 5 irmog’i (Panjob) bo’lgan Hind daryosining vodiysi bo’lsa, (o’sha 
5 ta irmoq oti bilan vodiyga ham Panjob dеb nom bеrilgan), ikkinchisi, bir qancha 
irmog’i bo’lgan Gang daryosining vodiysidir. Kеyinchalik qishloq ho’jaligi 
mamlakatning janubida ham rivoj topgan.