Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika va uni o

Дериватив – ушбу ҳужжатнинг асосидан иборат бўлган негизий фаолларни таъминлаш 
ва олиш мажбуриятидир. Бошқача айтганда, дериватив – бу тезкор ишланмаларни амалга ошириш 
учун мўлжалланган молиявий ускунадир.

---

86 
олдин, фойдаланувчи бир ёки бир неча дастурлаш тилларининг асосларини ва сонли 
ҳисоблашметодларидан хабардор бўлишини талаб этади. 
Ихтисослаштирилган дастурлар мажмуаларини пайдо бўлиши математик ва 
муҳандислик-техник ҳисобларни автоматлаштириш ҳолатини анча ўзгартирди. 
Математик системалар (ёки универсал математик пакет (муҳит)лар) деб, ўзига 
математик ва амалий масалаларни сонли ва аналитик (формулалар орқали) кўринишда 
ечишга мўлжалланган ускуналарни қамраб олган амалий дастурлар пакетига айтилади. 
Бундай мажмуаларга Mathematica, MatLab, Maple, MathСad, Gauss, Eureka ва бошқа ш.к. 
дастурларнинг пакетлари мисол бўлиши мумкин.
HTML 
форматининг кенгайтмаси 
бўлган MathML технология, Интернет-
саҳифада 
Mathematica 
кодлаш 
технологиясини фойдаланиб яратилган 
формулаларни акслантиришга имконият 
беради.
Пакетнинг 
ҳисоблаш 
имкониятларида қуйидагиларни ажратиш 
мумкин: 
ҳисобларнинг 
юқори 
даражада 
аниқлиги; 
ҳосила ва интегралларни алгебраик ва сонли ҳисоблаш; 
алгебраик, дифференциал ва чекли айирмалик тенгламалар системасини ечиш; 
ўрнатилган математик функцияларнинг кенг тўпламини (умумий миқдорда 200 дан 
ортиқ), шу жумладан Фурье алмаштириши, статистикани ва ш.к.ларни қамраши; 
матрицалик ва векторлик ҳисоблашларни қўллаб-қувватлайдиган қатор 
функцияларни мавжудлиги; 
ҳақиқий сонлар соҳасида ҳам, комплекс сонлар соҳасида ҳам ҳисоблашларни 
қўллаб-қувватлаши. 
Юқорида саналганлардан келиб чиққан ҳолда, Mathematica пакети ихтиёрий 
фойдаланувчига турли соҳамасалаларини ечишда улкан имкониятлар тақдим этади.
Ушбу воситалар ичидан етарлича оммалашган ҳамда турли – туман ахборот 
(алгебраик ва сонли ҳисоблашлар, матнли, график ва тасвирий ахборотлар, шунигдек, 
multimedia-кенгайтма)ларни самарали амалга оширадиган ажойиб восита сифатида кўп 
вазифали интеграллашган Mathematica пакетини алоҳида ажратиш мумкин.