Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika va uni o

4. Интеграллашган дастурий воситалар орасида энг тарқалганлари офис 
дастурлар пакети, хусусан Microsoft Office (ишлаб чиқарувчи Microsoft)дан 
иборат. У офисни ишлашида ўчраши мумкин бўлган турли-туман ахборотларни 

---

45 
қайта ишлаш учун ягона муҳит ташкил қилувчи бир неча иловаларни ўзига олади.
Унинг таркибига қуйидагилар киради: 
1. Microsoft Word матнли процессор; 
2. Microsoft Excel электрон жадваллар; 
3. Microsoft powerpoint тақдимотларни тайёрлаш ва намойиш этиш пакети; 
4. Microsoft Outlook ишни ташкилотчиси ва режалаштирувчиси; 
5. (СУБД) Microsoft Access маълумотлар базаларни бошқариш системаси; 
ва бошқалар. 
Юқорида саналган иловалар интеграллашган. Бу Microsoft Office таркибига 
кирувчи барча дастурлар маълумотларни қулай алмашиниш имкониятлари 
борлигини англатади.
Масалан, агар қандайдир давр натижаларига кўра илюстрацияга эга бўлган
молиявий ҳисобот тайёрлаш зарур бўлса, у ҳолда маълумотларни Microsoft Excel 
да қайта ишлаш учун Microsoft Access дан импорт қилиш, улар асосида график ва 
диаграммалар ясаш ва кейин уларни Microsoft Word да яратилган ҳужжат матнига 
жойлаштириш мумкин. Диаграммани силжитиш Microsoft Windows алмашириш 
буферига нусҳалаш ва илованинг асосий менюси орқали, ускуналар панели 
орқали, иссиқ тугмалар орқали ёки сичқончани ўнг тугмасига босилганда пайдо 
бўладиган контекстли меню орқали амалга оширилиши мумкин. Ва ниҳоят, ҳар 
қандай бошқа объект каби, соддагина бир иловада сичқонча ёрдамида “ушлаб” ва 
бошқа мос келадиган жойга ("Drag and Drop" тартиб) “ўтказиб” ҳужжат билан 
“боғлаш” мумкин. Microsoft Office иловалари ихтиёрий иловалар орасида ҳар 
қандай маълумотлар билан алмашиниш имкониятини беради.
Алоҳида объектларни бир иловадан бошқасига ўтказишда оддий 
нусҳалаш/қўйиш амалларидан ташқари асл объектни ва унинг нусҳасини боғлаш 
механизмини фойдаланиш мумкин. Бу ҳолда Excel жадвалида дастлабки 
маълумотларни ўзгартиришда, улар асосида ясалган диаграмма ўзгаради, у билан 
эса, Microsoft Word ҳужжатдаги диаграмманинг нусҳаси ҳам ўзгаради. Масалан, 
маълумотларни Access берилганлар базасидан олиниши мумкин. Улар автоматик 
янгиланади ва бундай ҳужжат билан танишмоқчи бўлган ихтиёрий хоҳловчилар 
энг охирги рақамларни кўрадилар.
Microsoft Office оиласи барча иловаларга умумий бўлган ускуналар 
тўпламига эгадир. Улар тўғриёзувни грамматикасини текшириш, расм солиш 
учун восита, рангли сарлавҳаларни яратиш учун ускуна, ташкилий 
диаграммаларнинг муҳаррири, математик формулаларни муҳаррирлаш учун 
ускуна, фототасвирлар муҳаррири, расмлар кутубхонаси ва ш.к.ларни ўзи ичига 
олади. Буларга, шунингдек ускуналар панели, ҳатто Microsoft Office ихтиёрий 
иловасининг стандарт элементлари бўлган менюлар ҳам киради. 
Microsoft Officeнинг97версиясидан бошлаб, унга Microsoft Outlook илова 
кирган. Бу илова шахсий фаолиятни ташкил этиш ва режалаштириш учун 
ускунадан иборат. Microsoft Outlook электрон почта, контактлар бўйича базани, 
календарь ва бошқаларни ўзига олади. Лекин, энг асосисийси –уларбилан 
ишлашни ташкил этувчиси сифатида чиқиб, барча иловаларни боғлайди.Microsoft 
Outlook ёрдамида, унинг тавсифига узатиб борувчи ҳужжат қўшиб, учрашувни 
белгилаш мумкин. Бу, муҳокама қилиниши режалаштириладиган Microsoft Word 
форматдаги саволлар рўйхати ёки Microsoft Excel форматдаги натижалар 

---

46 
ҳақидаги ҳисобот бўлиши мумкин. Тузилган ҳужжатни электрон почта бўйича 
ёки факс-маълумот кўринишида жўнатиш мумкин.
Microsoft Office, Windows 95 версиясидан бошлаб, операцион система билан 
интеграллашган ва унингбарча имкониятларини фойдаланиладилар. Тармоқли 
операцион систмаларда ишлаб, Microsoft Office иловалари бир неча 
фойдаланувчилар биргаликда умумий ҳужжат устида гуруҳий ишлашини қўллаб-
қувватлайдилар. Материлларни фойдаланиш имкониятлари нафақат ишчи 
станциянинг локал дискларида, балки 
қўшни компьютер ёки тармоқ серверида 
ҳам мавжуд.
Microsoft Excel электрон жадвал ёки 
Microsoft Access маълумотлар базасидан 
бир вақтни ўзида бир неча киши 
фойдаланиши мумкин. Microsoft Word бир 
вақтни 
ўзида 
турли 
қисмларидан 
фойдаланиши мумкин бўлган ҳужжат яратиш имкониятини беради. Microsoft 
PowerPoint видеоанжуманлар ўтказиш имкониятини беради. Бунда тақдимот бир 
вақтни ўзида барча анжуман иштирокчиларнинг экранларида намойиш қилинади. 
Бундан ташқари, Microsoft Officeнинг барча иловалари электрон почта 
билан ишлашни қўллаб-қувватлайди. Бир неча фойдаланувчи корректура қилиши 
талаб этиладиган ҳужжат устида ишлаш мобайнида ҳужжатни уларга бирин-
кетин жўнатиши мумкин. Иштирокчилардан бири тузатишларини қилиб бўлган 
заҳотиёқ, ҳужжат кейинги кишига жўнатилади. Ҳужжат барча кўрсатилган 
иштирокчиларни айланиб ўтгандан сўнг, дастлаб жўнатган фойдаланувчига 
қайтиб келади. Бунда барча белги ва ўзгартиришлар ҳамкорликда ишлаган ҳар 
бир иштирокчи учун алоҳида ранглар билан аксланади. Ўзгартиришларни кўриб 
чиқиш ва уларнинг қайси бирларини қабул қилиш, қайсиларини бекор қилишни 
ҳал этиш мумкин. 
Ҳужжатларни тайёрлашда кўпинча, ёки маълумотлар базаси файлида, ёки 
маълумотлар базаси серверида(бу, масалан Microsoft SQL Server бўлиши мумкин) 
ахборот зарурати пайдо бўлади. Одатда бундай ҳолларда ODBC
14)
механизмини 
қўллаб-қувватловчи махсус илова-мижозлар фойдаланилади. У ихтиёрий илова – 
мижоздан унинг қўллаб-қувватлайдиган ихтиёрий илова –мижози орқали 
маълумотлар олиш имкониятини таъминлайди. ODBC механизмиоилаларга 
кирувчи барча иловаларга кириши мумкин бўлган Microsoft Office стандарт 
элементларнинг биридан иборат.
Microsoft Office иловалари функцияларникенг тўпламига эга бўлиб, улар 
фойдаланувчиларнинг турли тоифаларига мўлжалланган. Лекин, у турли 
фойдаланувчилар талаб қиладиган абсолют махсус функцияларнинг барчасини 
қамраб олиши мумкин эмас. Microsoft Office да Microsoft Visual Basic унивесал 
дастурлаш тили ўрнатилган. Уни фойдаланиб, малакали фойдаланувчи аниқ 
ташкилот ёки бўлимлар талабига жавоб берадиган шахсий иловасини яратиши 
14)