Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika va uni o

Econometrics (эконометрия). Волатилликни олдиндан айтишда долзарб 
бўлиши мумкин; 
Financial (молиявий): котировкаларни қайта ишлаш, техник таҳлил, заёмли 
қоғозлар, портфелни мақбуллаш, опцион
35)
лар; 
Financial 
Derivative 
(молиявий 
ҳосилалар): 
унумдор 
ускуналар 
учун 
илгариланган функциялар (экзотик опционлар, 
фойзли ставкаларга опционлар ва ҳоказо); 
Fixed 
Income 
(белгиланган фойда): 
34) 
Волати́ллик, ўзгарувчанлик (ингл. volatility) — гнархни ўзгарувчанлигини характерлайдиган 
статистик молиявий кўрсаткич. Берилган вақт оралиғида молиявий қуролни фойдаланишнинг хавф-
хатар ўлчовини ифодалайдиган молиявий хавф-хатарни бошқаришда муҳим молиявий кўрсатгич ва 
тушунчадир.
 
35)
Опцио́н (
лот.
 optio — танлаш, хоҳиш, ихтиёр) — у бўйича опцион харидори (базавий 
фаолни – мол, қимматли қоғозни салоҳиятли харидори ёки салоҳиятли сотувчиси), ушбу 
фаолни шартномада аниқланган вақтда келажакда ёки аниқ вақт оралиғи давомида аввалдан 
келишилган нархда сотиб олиш ёки сотиш ҳуқуқини оладиган шартнома, лекин мажбурият 
эмас. Бунда опцион сотувчиси мос равишда фаолни сотиш ёки шартларга мос равишда опцион 
харидоридан ҳарид қилиш мажбуриятига эга бўлади. Опцион — бу унумдор молиявий 
ускуналардан биридир. Одатда сотишга опционлар (put option), харид килишга опционлар (call 
option) ва икки томонлама опционлар (double option)ни ажратишади.

---

165 
белгиланган фойдага эга бўлган ускуналар, масалан, заём қоғозлар, пул билан 
таъминланган ипотекали кредитларни ва бошқалар учун илгариланган 
функциялар. 
Шунингдек, техтаҳлил тарафдорлари учун сонли фильтрлар асосида Техник 
Таҳлил индикаторларни ишлаб чиқиш учун Filter Design Toolbox керак бўлиб 
қолиши мумкин. Бу “фанҳажмли” техтаҳлилда анча оммалашган йўналишдир. 
MatLabда фукцияларнинг қулай муҳаррири мавжуд. У ёрдамида кўплаб 
масалаларни 
ечишда 
фойдаланиладиган 
ўрнатилган 
функцияларни 
фойдаланувчининг функцияларининг бутун блокларига комбинациялаб етарлича 
автоматлаштириш мумкин. Хатто ушбу функцияларга одатдаги ойнали-тугмалик 
стилдаги Windows учун график интерфейс яратиш имконияти мавжуд. 
MatLab 
тили 
берилганлар 
таркиби 
матрицаларига 
асосланган 
функцияларнинг кенг спектри, ишлаб чиқиш интегралланган муҳити, объектга 
йўналтирилган имкониятлар ва бошқа дастурлаш тилида ёзилган дастурлар учун 
интерфейсларни ўзига қамраб олган юқори даражада интерпретацияланадиган 
дастурлаш тилидан иборат
. 
MatLabда ёзилган дастурлар: функциялар ва скриптлар каби икки турда 
бўладилар
. 
Функциялар кириш ва чиқиш аргументларига, шунингдек 
ҳисоблашларнинг оралиқ натижаларини ва ўзгарувчиларни сақлаш учун шахсий 
ишчи фазога эга. Скрипт
36
лар эса, умумий ишчи фазодан фойдаланадилар.
Скриптлар ҳам, функциялар ҳам машина кодига компиляция қилинмайдилар ва 
матнлик файллар кўринишида сақланадилар ва машина кодига динамик равишда 
компиляцияланади. Шунингдек, pre-parsed дастурлар деб аталувчи дастурлар – 
машина бажариши учун қулай кўринишга қайта ишланган функциялар ва 
скриптлар мавжуд. Умумий ҳолда бундай дастурлар, агар функция график ясаш 
буйруғига эга бўлса, у ҳолда одатдагиларга қараганда тезроқ бажарилади.
MatLabнинг асосий хусусиятларидан бири – унинг яратувчилари “векторли 
ўйла” (ингл. Think vectorized) шиорида ифодалаган матрицалар билан ишлашнинг 
кенг имкониятлигидир.
MatLab фойдаланувчи учун қарийиб математиканинг барча соҳаларини 
қамраб олган, берилганларни таҳлил қилиш учун катта сондаги (бир неча юз) 
функцияларни тақдим этади, хусусан: