Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika va uni o

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA 

O'RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT 

PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 

INFORMATIKA VA UNI O‘QITISH 

METODIKASI KAFEDRASI 

 

 

KOMPYUTER TA’MINOTI FANIDAN 

 

 

Sistema bloki komponentlarini o‘rganish 

Mavzusidagi 1-labaratoriya mashg‘ulot 

XISOBOTI 

 

 

1 - kurs 104 - guruhi 

Bajardi: 

   

 

Aripbayeva G.N. 

     

 O‘qituvchi: 

 

     Temirov A.A. 

 

 

Qo‘yilgan baho: 

 

 

___________ 

 

 

 

 

 

 

TOSHKENT 2021 

---

SISTEMA BLOKI KOMPONENTLARINI O‘RGANISH 

 

Kerakli jixozlar: Sistema bloki. 

Ishning maqsadi.Tizimli blokning ona plata qismlari va uning qisqa ta’riflari. 

Ishni bajarish uchun qisqacha nazariy ma’lumot. 

 

 

Ona plata (inglizcha: , yoki inglizcha:  — bosh plata; sleng. ona) — Shaxsiy 

kompyuterning asosiy qurilmalari — tezkor xotira,qattiq disk va boshqa qurilmalar 

oʻrnatiladigan koʻp qatlamli muxr plata. Aynan ona plata bir-biridan farq qiluvchi 

qurilmalarni birlashtiradi va boshqaradi. 

Asosiy qurilmalari: 

1. Ona plataga oʻrnatiladigan asosiy qurilmalar. 

2. Markaziy protsessor (CPU). 

Tizimning mantiqiy yigʻindisi (chipset — inglizcha: ) — Markaziy protsessor 

(CPU)ni  tezkor  xotira  va  periferik  qurilmalar  kontrollyoʻrlari  bilan  ulanishni 

taʼminlovchi  mikrosxemalar  yigʻindisi.  Odatda,  zamonaviy  tizimning  mantiqiy 

yigʻindisi: „Shimoliy“" va „Janubiy“ koʻpriklar asosida quriladi. 

Shimoliy  koʻprik  (inglizcha:  ),  MCH  (Memory  controller  hub),  tizim 

kontrollyori. 

Janubiy koʻprik (inglizcha: ), ICH (I/O controller hub), periferik kontrollyor.

 

Mobil kompyuterlarning ona platasi 

Mobil  kompyuterlarning  (noutbuk)  ona  platasi  stoʻl  kompyuterlarining  ona 

platasidan ancha farq qiladi va ularda koʻp qurilmalar oʻrnatilgan boʻladi. Masalan, 

(videokarta),  oddiy  kompyuterlarda  ona  plataga  oʻrnatiladi.  Bu,  oʻz  navbatida, 

noutbuklarning  oz  quvvat  ishlatishga  va  xajmini  kichikligini  taʼminlaydi.

    

 

 

1-rasm. 

Ona plataning

 umumiy ko‘rinishi. 

---

 

Ishning bajarish tartibi. 

 

1.Ona plataning modelini aniqlash. 

 

Ona  plataning  oʻrnatilgan  modelini  DMI  orqali  bilish  mumkin.  Linuxda 

dmidecode  utilitasi  orqali,  Windowsda  —  SIW  yoki  AIDA64  orqali  bilib  olish 

mumkin. 

 

2.

 

Mashxur  ona  plata  ishlab  chiqaruvchi  kompaniyalar:Asus,  Gigabyte, 

MSI, Intel, Biostar, Elitegroup, ASRock. 

 

Izox:  Shunday ona platalar bor hech qaysi form-faktorga mos kelmaydi. 

 

 

Masalaning yechimi.

 

Ona plataning eng yaxshi top reytingi: 

1. ASUS PRIME Z390-A 

 • Chipset: Intel Z390; 

 • DDR4-ni qo'llab-quvvatlash: 6466 dan 4266 MGts gacha; 

 • Ovoz: 7.1CH, HDA, Realtek ALC887 asosida; 

 • 16 ta USB port; 

 • Forma omili: ATX. 

 2. MSI X570-A PRO 

 • Chipset: AMD X570; 

 • DDR4-ni qo'llab-quvvatlash: 4400 MGts gacha 128 Gb; 

 • Ovoz: Realtek ALC1220 asosida 7.1CH, HDA; 

 • 16 ta USB port; 

 • Forma omili: ATX. 

 3. ASUS PRIME B360-PLUS 

 • Chipset: Intel B360; 

 • DDR4-ni qo'llab-quvvatlash: 64 Gb dan 2666 MGts gacha; 

 • Ovoz: 7.1CH, HDA, Realtek ALC887 asosida; 

 • 14 ta USB port; 

 • Forma omili: ATX. 

---

 4. ASRock B450 Pro4 

 • Chipset: AMD B450; 

 • DDR4-ni qo'llab-quvvatlash: 3200 MGts gacha 64 Gb; 

 • Ovoz: 7.1CH, HDA, Realtek ALC892 asosida; 

 • 14 ta USB port; 

 • Forma omili: ATX. 

 5. GIGABYTE H310M S2H 2.0 (rev 1.0) 

 • Chipset: Intel H310; 

 • DDR4-ni qo'llab-quvvatlash: 32 Gb dan 2666 MGts gacha; 

 • Ovoz: 7.1CH, HDA, Realtek ALC887 asosida; 

 • 10 ta USB port; 

 • Forma faktor: microATX. 

 6. GIGABYTE GA-A320M-H (rev 1.1) 

 • Chipset: AMD A320; 

 • DDR4-ni qo'llab-quvvatlash: 32 Gb dan 3200 MGts gacha; 

 • Ovoz: 7.1CH, HDA, Realtek ALC887 asosida; 

 • 12 ta USB port; 

 • Forma faktor: microATX. 

Xulosalar 

1.  Ona plataning tarixi, interfeysi, o‘rganildi va amaliy mashg‘ulotning nazariy 

ma’lumotlar qismida qisqacha ta’rif sifatida keltirilgan. 

2.  Ona plataning kompyuter tizimlari ishlashi uchun tutgan o‘rni o‘rganildi. 

3.  Ona plataning eng yaxshilari o‘rganildi va  xisobotimizda joylashtirildi.