Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fizika matematika fakulteti

 ―Klaster‖  (g‘uncha,  bog‘lam)  metodi

  pedagogik,  didaktik  strategiyaning 

muayyan  shakli  bo‘lib,  u  o‘quvchilarga  ixtiyoriy  muammo  (mavzu)lar  xususida 

 

---

19 

 

erkin,  ochiq  o‘ylash  va  shaxsiy  fikrlarni  bemalol  bayon  etish  uchun  sharoit 

yaratishga  yordam  beradi.  Mazkur  metod  turli  xil  g‘oyalar  o‘rtasidagi  aloqalar 

o‘rtasida  fikrlash  imkoniyatini  beruvchi  tuzilmani  aniqlashni  talab  etadi.  Ushbu 

metod  aniq  bir  ob‘ektga  yo‘naltirilmagan  fikrlash  shakli  sanaladi.  Undan 

foydalanish    inson  miya  faoliyatining  ishlash  tamoyili  bilan  bog‘liq  ravishda 

amalga oshadi. Ushbu metod muayyan mavzuning o‘quvchilar tomonidan chuqur 

hamda  puxta  o‘zlashtirilguniga  qadar  fikrlash  faoliyatining  bir  maromda 

ta‘minlashga xizmat qiladi. 

Stil  va  Stil  g‘oyasiga  muvofiq  ishlab  chiqilgan  ―Klaster‖  metodi  puxta 

o‘ylangan  strategiya  bo‘lib,  undan  o‘quvchilar  bilan  yakka  tartibda  yoki  guruh 

asosida  tashkil  etiladigan  mashg‘ulotlar  jarayonida  foydalanish  mumkin.  Metod 

guruh  asosida  tashkil  etilayotgan  mashg‘ulotlarda  o‘quvchilar  tomonidan 

bildirilayotgan  g‘oyalarning  majmui  tarzida  namoyon  bo‘ladi.  Bu  esa  ilgari 

surilgan  g‘oyalarni  umumlashtirish  va  ular  o‘rtasidagi  aloqalarni  topish 

imkoniyatini yaratadi. 

―Klaster‖  metodidan  foydalanishda  quyidagi  shartlarga  rioya  qilish  talab 

etiladi: 

 

nima  o‘ylangan  bo‘lsa,  shu  narsa  qog‘ozga  tushiriladi.  Fikrlarning 

sifati to‘g‘risida o‘ylab o‘tirmay, ularni shunchaki yozib qo‘yiladi; 

 

yozuvning orfografiyasi yoki boshqa jihatlar e‘tiborga olinmaydi; 

 

belgilangan  vaqt  nihoyasiga  yetmaguncha,  yozishdan  to‘xtamaslik 

lozim.  Agar  ma‘lum  muddat  biror  bir  g‘oya  o‘ylab  olinmasa,  u  holda  qog‘ozga 

biror  narsaning  rasmi  chiziladi.  Bu  harakat  g‘oya  tug‘ilguniga  qadar  davom 

ettiriladi. 

 

Muayyan  tushuncha  doirasida  imkon  qadar  ko‘proq  yangi  g‘oyalarni 

ilgari  surish  hamda  mazkur  g‘oyalar  o‘rtasidagi  o‘zaro  aloqadorlik,  bog‘liqlikni 

ko‘rsatishga  harakat  qilinadi.  G‘oyalar  yig‘indisining  sifati  va  ular  o‘rtasidagi 

aloqalarni ko‘rsatishni cheklamaslik darkor. 

---

20 

 

―Klaster‖  metodi  o‘quvchilarning  biron  –  bir  mavzuni  chuqur 

o‘zlashtirishiga yordam beradi, mavzuga taalluqli tushuncha yoki aniq fikrni erkin 

va  ochiq  ravishda  ketma  –  ketlik  bilan  uzviy  bog‘langan  xolda  tamoqlarga 

bo‘lishga o‘rgatadi. 

Bu  metod  biron  mavzuni  chuqur  o‘zlashtirishda  avval  o‘qituvchilarning 

fikrlash  faoliyatini  jadallashtirish  xamda  kengaytirish  uchun  xizmat  qilishi 

mumkin.  Shuningdek  o‘tilgan  mavzuni  mustaxkamlash,  yaxshi  o‘zlashtirish 

umumlashtirish  xamda  o‘quvchilarni    shu  mavzu  bo‘yicha  tasavvurlarini  chizma 

shaklda ifodalashga undaydi.[7] 

«BLIS-O‘YIN»-  informatika  va  axborot  texnologityalari  algortim  asosida  ishga 

olib  borganligi  uchun  bu  metod  ham  yaxshi  natija  beradi.  Chunki  unda 

ma‘lumotlarni tartiblash, ketma ketlikda joy-joyiga qo‘yish ishlari bajariladi 

T sxema metodi. Bu metodda o‘quvchilar mantiqiy javob berishga qaratilgan 

bo‘lib. O‘quvchilardan ha yoki yo‘q ustuniga kerakli belgini qo‘yish talab  etiladi. 

Bunda o‘quvchilar bilimini baholashda ham qo‘llash mumkin.