Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti d. Lutfullayeva, M. Saparniyazova


IV.  Bob.  0 ‘zbek  tilida  inson  ruhiy  holatining  noverbal  vositalar  orqali



Download 1,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/47
Sana01.01.2022
Hajmi1,72 Mb.
#285382
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   47
Bog'liq
o`zbek tili va adabiyoti bo`yicha magistrlik dissertatsiyasini yozish va himoya qilish tartibi (d. lutfullayeva, m. saparniyozova)

IV.  Bob.  0 ‘zbek  tilida  inson  ruhiy  holatining  noverbal  vositalar  orqali 

ifodalanishi.

4.1. Ruhiy holatning imo-ishoralar yordamida ifodalanishi.

4.2. Ruhiy holatning mimika va jestlar orqali  ifodalanishi.

4.3. Bob yuzasidan xulosalar.

Umumiy xulosalar.

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati.

Magistrlik  dissertatsiyasining  Kirish  qismida tanlangan  mavzuning  dolzarblik 

darajasi  belgilanadi,  o'rganilganlik  darajasi,  maqsad  va vazifalari,  tekshirish  obyekti 

va  metodi, 

ilmiy  yangiligi,  tadqiqot  natijalarining  ilmiy  va  amaliy  ahamiyati, 

magistrlik  dissertatsiyasining  tuzilishi  va  hajmi  to‘g‘risida  umumiy  ma’lumot 

beriladi.

Ma’lumki, til kishilar o'rtasida muloqot vositasi vazifasini bajargani bois o‘zaro 

muloqotda  tilning  semantik  jihati  markaziy  o‘rinni  egallaydi.  Umuman,  tilning 

moddiy  va  ma’naviy  dunyoni  aks  ettirishi  jarayonida  semantika  o‘ziga  xos  o‘rin 

tutadi.


Jahon  tilshunosligida  lingvistik  semantikani  o'rganishga jiddiy  e’tibor  qaratib 

kelingan.  Til birliklarining semantik jihatini o‘rganish natijasida har bir tilda tilga xos 

semantik  kategoriyalar  ajratildi,  semantik  kategoriyalami  ifodalovchi  birliklar 

tahlilga  tortildi.  Mana  shunday  semantik  kategoriyalardan  biri  ruhiy  holat 

kategoriyasidir.

Ruhiy  holat  semantik  kategoriyasi  muammosi  uzoq  vaqt  davomida  semantika 

masalalari bilan shug‘ullanib kelayotgan tilshunoslar diqqat-e’tiborini tortib keldi. Bu 

masalani  roman-german  tillari  misolida  o‘rgangan  qator  tilshunoslar  bu  semantik




26

kategoriyani  funksional-semantik  maydonga  birlashtirib,  uning  ifoda  vositalarini 

aniqlashdi. Ammo qator tilshunosliklarda, jumladan, o'zbek tilshunosligida bu masala 

maxsus  tadqiqot  obyekti  bo'lgan  emas.  Bu  holat  tanlangan  mavzuning  o'zbek 

tilshunosligida  lingvistik  semantika  yo'nalishining  dolzarb  muammolaridan  bin 

ekanini ko'rsatadi.

Ruhiy holat semantik  kategoriyasi  barcha tillarga xos  universal hodisadir.  Holat 

semantik  maydonini  tashkil  etuvchi  mikromaydon  ko'nnishlari  rang-barang  bo'lib, 

ular  ichida  ruhiy  holat  semantik  kategoriyasi  lingvistik  mohiyati,  o'ziga  xos  ifoda 

vositalariga ega ekanligi bilan ajralib turadi.

O'zbek  tilshunosligida  til  birliklari  orqali  holat  ma’nosining  ifodalanishi 

masalasi  leksik  aspektda,  holat  fe’llari  misolida  ilk  marta  monografik  aspektda 

R.Rasulov  tomonidan  o'rganildi.  Uning  “O'zbek  tili  fe’llarining  ma’no  tuzilishi” 

nomli  tadqiqot  ishi  va qator maqolalarida o'zbek  tilidagi  holat fe’llarining tasnifi  va 

semantik  tahliliga  munosabat  bildirildi.  Ammo  holat  semantik  kategoriyasi  tilning 

turli  sath  birliklari  orqali  namoyon  bo'luvchi  hodisa  bo'lib,  uni  barcha  sathda 

ifodalanishi masalasini monografik aspektda o'rganish muhim ahamiyatga ega.

Dissertatsiyada  o'zbek  tilidagi  ruhiy  holatni  ifodalovchi  verbal  va  noverbal 

vositalami aniqlash va ulaming nutqiy voqelanishi muammosini yoritish maqsad qilib 

belgilandi.  Belgilangan  maqsadga  erishish  uchun  dissertatsiya  oldiga  quyidagi 

vazifalar qo'yildi:

-   holat  semantik  kategoriyasining  ilmiy  talqiniga  tavsif berish  va  o'rganilish 

darajasini aniqlash;

-  o'zbek tilida holat semantik maydonini tashkil etuvchi birliklami tasniflash;

-  o'zbek  tilida ruhiy holatni  ifodalovchi  fonetik,  leksik  va sintaktik  vositalami 

aniqlash;  ruhiy holat ifodalovchi leksik birliklaming ma’noviy guruhlarini belgilash;

-  o'zbek tilida ruhiy  holatning  noverbal  vositalar orqali  ifodalanishi  masalasini 

o'rganish;

-in so n   ruhiy  holatini  badiiy  matnda  aks  ettirishda  yozuvchi  mahoratini 

belgilash.

O'zbek tilidagi ruhiy holat ifodalovchi til birliklari tadqiqot obyekti hisoblanadi. 

Magistrlik dissertatsiyasida zamonaviy tilshunoslikning tavsiflash,  qiyoslash,  zidlash, 

leksik-semantik hamda kognitiv-pragmatik tahlil usullari keng qo'llaniladi.

Dissertatsiyaning  “Ruhiy  holat  semantik  kategoriyasining  tavsifi:  talqin  va 




Download 1,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish