o’g’il bolalar ko’proq falsafiy fikr yuritadi, fikrning mantig’iga
e’tibor berishadi; qizlarga ko’proq psixologiya, adabiyot yoqadi;
o’g’il bolalar dialog, munozarani afzal ko’rishadi; qiz bolalar
monologlikka moyil, eshitishni va o’zida aks ettirishni yoqtiradi;
o’g’il
bolalar
ko’proq
virtual(mo’jiza)likka,
xayolotga
qiziqishadi; qiz bolalar o’g’il bolalarga
qaraganda ratsional va
pragmatik. Ular o’z tanlovlarini foydalilik nuqtai nazaridan, ya’ni
tanlanayotgan narsa qanchalik maqsadga erishishga imkon berishiga
qarab amalga oshirishadi;
o’g’il bolalar o’z tuyg’ularini ochiq bayon etishadi; qiz bolalar
o’z xohish va istaklarini yashirishadi, aytish uchun uzoq vaqt
kutishadi.
Shaxs ijtimoiylashuvi.
Ijtimoiylashuv insonning madaniyat,
kommunikatsiya ta’siri
ostida shakllanish jarayoni, bir-birlari bilan
muloqotda bo’lishlarini ifodalasa, ijtimoiylashtirish tushunchasi esa,
jamiyatning muvafaqqiyatli rivojlanishi uchun zarur bo’lgan
namunali xulq, psixologik mexanizm, sotsial norma va qadriyatlarni
o’zlashtirish jarayonidir. Ijtimoiy-falsafiy, psixologik va pedagogik
tadqiqotlar jarayonida shaxs ijtimoiylashuviga xos bo’lgan quyidagi
holatlar aniqlangan:
shaxsning ijtimoiylashuvida ayrim davrlarning va bir davrdan
ikkinchi davrga o’tish jarayonida ro’y beruvchi ijtimoiy omillar
(mega omillar, makro omillar,
mezo omillar, mikro omillar),
voqeliklar hamda ularning ta’siri etakchi o’rin tutadi;
bolaning kamol topishi, shaxs bo’lib shakllanishida ijtimoiy,
xususan, ota-onalar va bola o’rtasidagi munosabatlar, ularning
o’zaro hissiy birligi muhim ahamiyatga ega;
shaxs muayyan sxemalar hamda kognitiv tuzilmalar yordamida
boshqariladi; shu sababli uning ana shu sxema va kognitiv
tuzilmalarga moslashuvi ijtimoiylashuv mohiyatini anglatadi;
shaxs ijtimoiy ta’sirlar yordamida ilmiy
bilimlar hamda kishilik
madaniyati unsurlarini o’zlashtiradi, ularning negizida esa u aqliy
jihatdan kamol topadi va axloqiy sifatlarga ega bo’ladi – mazkur
holat shaxs ijtimoiylashuvining ustuvor jihati hisoblanadi;
shaxsning ijtimoiylashuvi turli ijtimoiy tuzumlar, jamiyat
rivojining muayyan davrlarida bir xil kechmaydi;
har bir davri
shaxsning ijtimoiylashuvida o’ziga xos ko’rinishda namoyon
bo’ladi;
ijtimoiylashuv bolalikkagina xos xususiyat bo’lmay, shaxs
hayotining barcha davrlarini qamrab oladi.
Ma’lumki, ijtimoiylashuv shaxsning jamiyatdagi qadriyatlarni
qabul qilishi va zaruriy darajada ijtimoiy, fuqaroviy va shaxsiy
etuklikka erishishi asosida jamiyatga kirib borishidir. Shaxsning
ijtimoiylashuvi esa, inson o’zini jamiyatda
shaxs sifatida anglab
borishi jarayonidir. Bu tarbiya, ta’lim, o’z-o’zini tarbiyalash
jarayonida yuzaga kelib, inson qachonki, o’z maqsadlarini mustaqil
aniqlay olsa va ularga erishish yo’llarini belgilay olganida, o’z qadr-
qimmatini anglab etganida, jamiyatdagi o’z o’rniga ishonch hosil
qilgan taqdirda amalga oshadi.
Ijtimoiylashuv jarayoni o’zining sifat xususiyatlariga, tarkibiga,
qonuniyatlariga,
omillariga, shart-sharoitlariga, boshqarilishiga va
ijtimoiylashgan insonda namoyon bo’lishiga (uning xususiyatlari,
sifatlari, o’ziga xosliklari) ko’ra murakkabdir. Ana shu sababli u
o’zida turli fanlar tomonidan ko’rib chiqiladigan ijtimoiylashuvning
xilma-xil – madaniy, axloqiy, xuquqiy, mehnat, psixologik
ko’rinishlarini aks ettiradi. Pedagogika haqida gap ketganda esa, bu
sohadagi ijtimoiylashuv jarayoni pedagogikaning predmeti,
sohasi
va ehtiyojlarining o’ziga xosligini hisobga olib, pedagogik
ijtimoiylashuv turi sifatida alohida e’tibor bilan qarab o’tiladi. Bu
insonning dunyoga kelgan vaqtidan boshlab ijtimoiy belgilangan va
muhim
pedagogik
yangidan
shakllanuvchi
tajribalarni
–
tarbiyalanganlik, ta’lim olganlik, ma’lumotlilik va rivojlanganlik
hamda ularning kelgusidagi butun umri mobaynida muttasil o’zgarib
borishi (mukammallashuvi) jarayoni va yuzaga kelish natijasidir.
Bu
holda
shaxsga
nisbatan
sust
ravishda
yondashuv
kuzatilmaydi, balki u ijtimoiy munosabatlarning va pedagogik
Do'stlaringiz bilan baham: 
