Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti b. X. Xodjaev

mexanizmlari
mavjud: 
ana’naviy, institutsional, shaxslararo, refleksiv 
Ijtimoiy tajriba
o‘quvchilarni ijtimoiylashtirishning integral 
natijaviy tavsifini o‘zida aks ettirib, faoliyatga yo‘naltirilgan va 
aksiologik yondashuvlarga asoslanishni talab etadi. 

---

Faoliyatga yo’naltirilgan yondashuv nuqtai nazaridan ijtimoiy 
tajriba o’quvchining boshqa kishilar, atrof-muhit bilan o’zaro 
harakati natijasida yuzaga keluvchi ma’naviy-axloqiy qadriyatlar va 
ustanovkalar yig’indisini o’zida aks ettiradi. Ana shu sababli 
shaxsda o’z-o’zini tashkillashtirish va o’z-o’zini korrektsiyalash 
madaniyatini shakllantirishga yo’naltirilgan “o’z-o’zini boshqarish 
tajribasi”ni ijtimoiy tajribaning komponenti sifatida qarash 
maqsadga 
muvofiqdir. 
O’z-o’zini 
boshqarish 
tajribasini 
shakllantirishning asosiy ijtimoiy sohalari sifatida individni 
sub’yekt-sub’yekt 
munosabatlariga 
jalb 
etish; 
sub’yektda 
tashabbuskorlikni shakllantirish; hayotiy faoliyat jarayonida o’z-
o’zini tashkillashning universal namunalarini qabul qilish kabilarni 
kiritish mumkin. 
Aksiologik yondashuv nuqtai nazaridan shaxsda ijtimoiy tajribani 
shakllantirish ikkita o’zaro aloqador yo’nalishda amalga oshadi. 
Birinchidan, inson hayotining mazmuni, shaxslararo munosabatda 
ma’naviy-axloqiy me’yor va qoidalar sifatida individda qadriyatga 
yo’naltirilgan orientatsiyani shakllantirish, ikkinchi tomondan 
shaxsiy 
nuqtai 
nazardan 
yuqori 
mavqega 
ega 
o’z-o’zini 
boshqarishda aks etuvchi o’zaro birgalikdagi faoliyat jarayonidagi 
xatti-harakatlar, ijtimoiy va hayotiy ahamiyat kasb etuvchi xulq-
atvor me’yorlarini o’zlashtirish bilan bog’liqlikni o’zida aks ettiradi. 
O’quvchilarni o’z-o’zini boshqarishga yo’naltirish pedagogik 
hodisa sifatida shaxs salohiyatini rivojlantirish bilan bog’liq 
intellektual, emotsional-hissiy va faoliyatga yo’naltirilgan sohalar 
uyg’unligini talab etadi hamda o’quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini 
yuqori darajada rivojlantirish asosida ijtimoiy faolligini oshirishga 
xizmat qiladi. 
O’quvchilarning ijtimoiy tajribani o’zlashtirishi quyidagi 
bosqichlarda amalga oshirilishi lozim:
ijtimoiy moslashuv: ijtimoiy vaziyatlarda o’zining rolini aniqlay 
olish, vaziyatga moslashuvchanlik va safarbarlik; 
loyihaviy: ijtimoiy faoliyat jarayonida o’z-o’zini anglash, 
individual xulq-atvor strategiyalarini tanlay olish; interiorizatsiya: 

---

ijtimoiy faoliyatning asosiy me’yorlarini qabul qilish va faoliyatda 
namoyon etish. 
1. “Individ” tushunchasi nimani ifoda etadi? 
2. Odamning shaxs sifatida shakllanishining asosini nima tashkil 
etadi? 
3. Shaxsning rivojlanishi tushunchasiga izoh bering. 
4. Shaxs rivojlanishiga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi? 
5. Shaxs rivojlanishiga doir zamonaviy yondashuvlarni izohlang. 
6. Shaxs rivojlanishining yosh davrlariga tavsib bering. 
7. Shaxs rivojlanishining gender xususiyatlari deganda nima 
tushuniladi? 
8. Shaxs ijtimoiylashuvining mazmun-mohiyatini yoritib bering.