|
Ta‟limda
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini
qoʻllashda
pedagogning asosiy vazifalari.
Yurtimizda barcha tarmoqlar kabi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari
ham jadallik bilan rivojlanib borishi pedagoglar oldiga yangidan – yangi
vazifalarni yuklamoqda. Ushbu tarmoqni еtuk malakali kadrlar bilan ta‘minlash
zamon talabi boʻlib, talimda axborot texnalogiyalarini qoʻllash pedagogdan
quyidagilarni bilishni talab qiladi:
- axborotdan jarayon sifatida bilim olish va ijod qilish;
- fan-texnika va madaniyatdagi axborot va kreativ jarayonlar;
- axborotda jamiyatni rivojlantirish muammolari;
- sun‘iy intellektning axborot tizimlari va bilim berish usullari;
- axborotlashning texnik vositalari va telekommunikatsiya vositalari;
- oʻquv materiallari haqida axborotli ma‘lumot tizimini bilish va qoʻllay
olish;
- universal va muammoli-masofali axborot texnologiyalarini amalga
oshirishning dasturiy vositalari haqida tasavvurga ega texnologiyalarni;
- axborotni modellashtirish asoslari;
- oʻqitish va nazorat qilishning avtomatlashtirish tizimi;
- global internet kompyuter tarmog‗idan foydalanish;
- oʻquv jarayonida amaliy dastur paketlarini qoʻllash;
- oʻquv jarayonida elektron pochtadan foydalanish boʻyicha koʻnikmalarga
ega boʻlish.
5
5
Ibragimov X.I., Yo‗ldoshev U.A.,Bobomirzaev X., Pedagogik-psixologiya (o‗quv qo‗llanma). –T.: ―O‗zbekiston
faylasuflari milliy jamiyati‖ nashriyoti, 2009-y. 83-b.
40
- diskka yozilishi moʻljallangan oʻquv predmeti strukturasi, mazmunini
ishlab chiqish.
- mustaqil ishlash, oʻzlashtirish va mustahkamlash uchun savollar toʻplarnini
ishlab chiqish.
- bilimni sinash uchun test savollarini tuzish, sinov va imtihonlarni
oʻtkazish.
- materialni chuqur oʻrganish uchun manbalar roʻyxati, adabiyotlar katalogi,
ijodiy ishlar mavzularini ishlab chiqish.
- telekonferensiyalar uyushtirish, faol muhokamani tashkil etish, referat,
mustaqil ishlar uchun mavzular roʻyxatini tayyorlash.
- oʻquv mashqlarini bajarish, ketma-ketligini nazorat qilish va baholash
shakllarini aniklash.
- oʻqitish natijalarini tahlil qilish va takomillashtirish boʻyicha taklif berish.
- nazorat ishlarini oʻtkazish.
Ta‘kidlash joizki, ta‘lim va tarbiya elektron resurslar pedagoglar
imkoniyatlarini oshiruvchi vosita boʻlib xizmat kiladi, lekin ular pedagog oʻrnini
bosa olmasligi tabiiy.
Kompyuter va kishilarning birgalikdagi faoliyatida kishilar ehtiyoji oʻz
aksini topadi. Bunda ushbu jarayonning boshqaruvchisi boʻlgan pedagog ta‘lim
oluvchi maqsadlarini ma‘lum bir asosda yoʻnaltirib boradi. Birgalikdagi faoliyat va
muloqot ijtimoiy nazorat sharoitida roʻy beradi.
Bu jarayon esa ta‘lim oluvchi va kompyuter oʻrtasida oʻzgacha tarzda
namoyon boʻladi. Bunda oʻqituvchi oʻz vazifalarining bir qismini kompyuter
zimmasiga yuklaydi, ammo, boshqaruvchilik rolini oʻzida saqlab qoladi. ―Teskari
aloqa‖ turlarini ham belgilab boradi. Ya‘ni kompyuterda natijalarning qayd qilib
borilishi, nazoratlarning olib borilishi va shu asosda oʻquvchilarning bilimini
nazorat qilib borishi kabilar.
Texnologiyalar takomillashib borgani sari oʻqituvchining roli ta‘lim
jarayonini boshqarish boʻlib qoladi. Lekin bu holat oʻqituvchining ta‘limdagi
41
oʻrnini hech kamaytirmaydi va uni chetga surib chiqarmaydi. Ta‘lim jarayonida
axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish oʻqituvchi vazifasini
tubdan oʻzgartiradi. An‘anaviy ta‘limda oʻqituvchining vazifasi axborot berish
(mavzuni tushuntirish, takrorlash, mustahkamlash va h.k.) boʻlsa, axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari qoʻllanganda bu vazifalarni kompyuter bajaradi
(oʻquv materiali kompyuter xotirasiga yoki SD disklarga kiritilgan boʻladi),
oʻqituvchining asosiy vazifasi oʻquvchining anglash faoliyatini boshqarish, oʻquv
jarayonini rejalashtirish va nazorat qilish boʻladi.
Axborot texnologiyalari, kompyuterlashgan darslarning oʻziga xosliklari
mavjud va quyidagilardan iborat:
-
oʻquv materiallari alohida – alohida boʻlaklarga (bloklarga) boʻlinadi.;
-
oʻquv jarayoni ham ketma –ket olib boriladi. Oʻquv materiali ma‘lum
boʻlaklarda fikr yuritib oʻzlashtirishga moslashtiriladi;
-
oʻquvchining oʻzlashtirishdagi har bir harakati nazoratga olinib,
monitoring yoʻlga qoʻyiladi.
-
oʻquv – vazifani bajarib boʻlishi bilan oʻquvchini oʻzlashtirish uchun
navbatdagi vazifa berib boriladi. Shu tariqa bosqichma – bosqich oʻzlashtirishga
muhit yaratilib boriladi.
-
vazifalarni bajarishda oʻquvchi notoʻg‗ri javob qilsa, oʻsha zahotiyoq
yordam koʻrsatiladi.
-
bunday tashkil etilgan darslarda har bir oʻquvchi alohida – alohida
mustaqil ish yuritadi, shu asosda har bir oʻquvchi oʻz imkoniyat darajasida oʻquv
materiali va mazmunini oʻzlashtirish imkoniyatiga ega boʻladi.
-
masalaning yana bir jihati shundaki, berilgan mavzu materiali mazmuni,
bajariladigan natijalar oʻquvchiga ham, oʻqituvchiga ham ayon boʻladi.
6
Ta‘lim jarayoniga kompyuter texnikasining kirib kelishi ta‘lim mazmunini
yanada boyitdi. Xususan, ―Masofaviy ta‘lim‖, ―Media ta‘lim‖, ―Internet forum‖ va
boshqalar. Bunda eng asosiy e‘tibor ta‘lim oluvchilarning mustaqil ta‘lim
6
J.Yo‗ldoshev, F.Yo‗ldosheva, G.Yo‗ldosheva. Interfaol ta'lim sifat kafolati. –T.: 2008-yil, 863-bet.
42
olishlariga qaratiladi. Ushbu jarayonda esa oʻquvchilarning ta‘limga boʻlgan
qiziqishlari, oʻquv – biluv motivlari muhim ahamiyat kasb etadi.
Axborot
texnologiyasi,
kompyuterlar
yordamida
darslarning
sifat
koʻrsatkichlari quyidagi asosiy faktorlar bilan aniqlanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
