Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitet

O’smaning  o’sish  tezligi  uning  xarakteriga  bog‘liqdir.  Xavfsiz  o‘smalar 

sekin(yillab)  o‘sadi,  kattaligi  (qorin  bo‘shlig‘ida)  bir  necha  kilogrammgacha 

bo‘lishi  kuzatilgan.Xavfli  o‘smalar  tezroq    o‘sadi  .  Turlitravmalar  o‘smaning 

o‘sishini  tezlashtirsa,  o‘sma  atrofidagi  yiringli  yallig‘lanish  ularning  o‘sishini 

sekinlashtiradi. 

O‘smalarda ko‘pincha distrofik(shilliqlanish)  va nekrotik  jarayonlar  rivojlanadi. 

Xavfli  o‘smalarda  metastazlar(ko‘chmalar)  uchraydi.  O‘sma  hujayrasining  kasal 

a‘zodan  sog‘lom  a‘zoga  ko‘chib  o‘tib,  shu  a‘zoda  o‘sma  vujudga  kelishiga 

metastazlanish  deyiladi.  O‘sma hujayralari  ikki  yo‘l bilan  ko‘chadilar: 

---

12 

 

a)gematogen      o‘sma  metastazlar  qon  tomir  devoir  orqali  o‘tib,  qon  oqimiorqali 

boshqa a‘zoga o‘tadi. 

b)limfogen  –  limfa  oqimi  bilan  limfa  tomirlar  vositasida  ko‘chadi.  Limfogen 

metastazlaro‘smaga  qo‘shni  bo‘lgan  yaqin  a‘zolarda  hosil  bo‘lsa  gematogen 

o‘smalar  metastazlar  o‘smadan  juda  uzoqda  joylashgan  a‘zolarda  ham  paydo 

bo‘lishi  mumkin.  O‘sma  hujayralari  ayrim  vaqtda  normal  to‘qimaga  xos  bo‘lgan 

funksiyani  bajaradi.Jumladan  ,  jigar  o‘smasi  o‘t  ishlab  chiqarishi,  gipofiz  o‘smasi 

shu  a‘zoga o‘xshab gormon ishlab chiqarishi mumkin. Ko‘pchilik xavfsiz o‘smalar 

o‘sib,  qo‘shnito‘qimalrni  siqadi.  Jumladan  ,  kalla  suyagi    bo‘shlig‘idagi  o‘sma  

o‘sib, miyani ezib, juda og‘ir o‘zgarishlarni  keltirib  chiqaradi. 

O‘sma  kasalligida  moddalar  almashinuvi  keskin  buzilib,  bemor  haddan  tashqari 

ozib    ak  kaxeksiyasi  bo‘ladi.Bunda  oqsil  va  uglevodlarning  parchalanib 

ulgurmagan  qismi  qonga  shimilib,  organizmni  zaharlaydi  qon  va  siydik  tarkibida 

esa o‘ziga xos oqsillar paydo bo‘ladi. 

O‘smalarning  ayrim  turlari-  ularning  qaysi  to‘qimadan  (biriktiruvchi,  muskul,yoki 

nerv to‘qimalaridan)  rivojlanishiga  qarab ajratiladi.