Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika unevirsiteti

Ф.Бэкон қарашларида низоларнинг олдини олиш, уни бартараф этишда сиёсий манёвр санъати алоҳида хусусият касб этган. У шундай ёзган: “Одамларни бир умиддан иккинчисига етаклаш норозиликнинг олдини оладиган энг яхши восита. Инсонларнинг эҳтиёжларини қондира олмасаларда, уларни келажакка фақат умидлар билан ишонтира оладиган, ҳар қандай адоватни ўз вақтида орзу ва умид учқунлари билан юмшата оладиган ҳукумат оқилдир; бу нарса айтарли мушкул эмас, зеро, шахслар ва баъзан бутун бошли партиялар ўз истиқболларига ишонмасаларда, барибир, орзу-умидлар тўғрисида очиқ гапириб, ўзларини ана шулар билан овутадилар”

Янги давр инглиз демократлари ва француз маърифатпарварларидан Д. Пристли, Ш. Монтескье, Д. Дидро, Ж. Руссо, Вольтерлар низоларни кўпроқ салбий жараён сифатида баҳолашган. Улардан ташқари, И. Кант, Т. Гобсс, Гегель, Т. Мальтус, Ч. Дарвин, Г. Спенсер, У. Самнер, Л. Гумплович, Г. Зиммель, Р. Парк каби социолог, файласуф, иқтисодчи олимларнинг асарларида ҳам мазкур муаммо, бевосита жамият миқёсида, сиёсий жараёнлар доирасида ўрганилганлигини кўришимиз мумкин. Бу эса, ўз навбатида тадқиқот предметини аниқлаш ва умумий хулосалар чиқариш жараёнида муҳим манба бўлиб хизмат қилди.

Америкалик амалиётчи психолог Чарльз Ликсон, низолар ва уларни келтириб чиқарувчи омиллар тўғрисида тўхталиб, муаммонинг инсон психикасига салбий таъсири ва вазиятдан чиқишнинг етти йўлини китобхонлар ҳукмига ҳавола этиб: “Низо – бу ҳаёт нормаси”, – деб ёзади.
У кўп йиллик адвокатлик ва амалиётчи психологлик тажрибасидан келиб чиққан ҳолда, оилавий низолар хусусида ўзининг мазмунли фикрларини баён этади. Унинг фикрича, оилавий низо маълум маънода шахс тараққиётини бошлаб берувчи илк нуқтадир. Шу боис, бундай низолар позитив нуқтаи назардан баҳоланиши мумкин.
Зеро, низо юз бераётган жараёнда эр, хотин ҳамда болаларнинг, унга нисбатан баҳоси ҳамиша салбий бўлади. Россиялик олимлар Ф.М.Бородкин ва Н.М.Коряклар меҳнат жамоаларидаги турли конфликтли вазиятларни таҳлил этиб, уларда конфликтлар учун негиз яратувчи турли типик вазиятларни қуйидагича умумлаштирганлар: