Nizomiy nomidagi tdpu termiz filiali

Elektroosmos

Yuqorida bayon etilganidek, elektroosmos deganda tashqi elektr maydoni ta’siridan dispersiya muhitining harakatsiz dispers fazaga nisbatan kelib chiqadigan harakati tushiniladi.

Suyuqlikning elektroosmotik harakatiga sabab, qattiq faza bilan suyuq fazalararo yuzaga keladigan dielektrik qavat bo’lib, qattiq yuzaga kuchsiz bog’langan diffuz qatlam ionlari tashqi elektr maydoni ta’sirida, qarama-qarshi zaryadli qutb tomon siljiydi. Yuzaga mahkam bog’langan zich qatlam ionlari esa harakatsiz qoladi. Diffuz qatlam ionlari kapillyar bo’ylab harakatlanayotib, muhitni siljishga majbur etadi. Siljish qattiq faza bilan suyuq faza chegarasida emas, balki, qattiq fazadan ma’lum masofada yotgan siljish yuzasida ro’y beradi.

Elektroosmos hodisasini o’rganish uchun maxsus moslamalardan foydalaniladi.

Suyuqliklarning elektroosmotik harakatlarini o’rganish orqali qattiq faza bilan suyuq faza chegarasida yuzaga keladigan zaryad belgisi, zaryad zichligi va siljish yuzasida vujudga keladigan elektrokinetik poteitsial kattaligini aniqlash mumkin.

Smoluxovskiy tenglamasiga ko’ra, yalpoq kapillyar bo’ylab. suyuqlikning siljish tezligi elektrokinetik potentsiialga quyidagicha bog’langan:

bu yerda s-suyuqlikning yopishqoqligi, i-suyuqlik oqimining chiziqli tezligi, Ye-elektr maydon kuchlanganligi, P-muhitning dielektr doimiysi, V-vakuum dielektr doimiysi.

Suyuqliklarning membranalar orqali elaktroosmotik harakatlarini o’rganish uchun esa quyidagi tenglamadan foydalanish qulay:

bu yerda k-muhitning solishtirma elektr o’tkazuvchanligi (Om^-1 suyuqlik hajm tezligi (sm.^-3 sek^-1), D-muhit dielektr doimiysi, s-muhit yopishqoqligi (10^-2puaz),1-zanjirdagi tok kuchi. Suyuqlikning hajmiy tezligi esa

ga teng buladi.

6-kapillyarning ko’ndalang kesimi sm (a= &k), V-masofa (sm), I-vaqt (sek).

Membrana yuzasidagi potentsial kattaligi esa quyidagi teng topiladi:

X -ion atmosfera qalinligi (A).