|
Nizomiy nomidagi TDPU BO'M(sirtqi ) 401-guruh talabasi
Teshaboyeva Shodiyaxonning Odam anatomiyasi va fziologiyasi
fanidan OITS mavzusiga tayyorlagan slaydi.
Ortrilgan immun tanqisligi sindromi (O
ITS) — retrovirus guruhiga mansub viru
s qoʻzgʻatadigan kasallik; ikki davrga boʻ
linadi: OITV infeksiyasi va bevosita OITS
(SPID) davri. OITV infeksiyasi davri oda
m organizmida virus bor, lekin kasallik a
lomatlari hali na-moyon boʻlmagan davr
. Virus deyarli bir vaqtda Parijda prof. Ly
uk Montanye hamda AQShda prof. Gall
o boshchiliYo-gidagi olimlar tomonidan
kashf etlgan (1983-yil).Bu virus odamni
ng immunitet tzimiga tanlab taʼsir koʻrs
ata-di, ayniqsa, SD4+ immun hujayralari
ga qirgʻin keltradi. Virus odam organiz
miga tushgach, 2—3 kundan soʻng , 25
—30% hollarda birlamchi infeksiya davri
ga xos alomatlar kuzatlishi mumkin. Bu
"oʻtkir serokonversiya sin-dromi" deb a
taladi, bunda harorat koʻtariladi, tunda
terlash, boʻgʻimlar va bosh ogʻrigʻi, loxa
slik, qayt qilish, ich ketshi, badanda, ay
niqsa, uning yuqori qismida toshmalar
paydo boʻlishi mumkin.
•
Bu "oʻtkir serokonversiya sin-dromi" deb ataladi, bunda haror
at koʻtariladi, tunda terlash, boʻgʻimlar va bosh ogʻrigʻi, loxasli
k, qayt qilish, ich ketshi, badanda, ayniqsa, uning yuqori qismi
da toshmalar paydo boʻlishi mumkin. Bu alomatlar odam orga
nizmiga tushgan virus taʼsiriga immunitet tzimi maʼlum daraja
da javob qaytarish reaksiyasi bilan bogʻliq. Lekin bu davrda an
ttelolarni aniqlash natja bermaydi, chunki immunitet tzimini
ng javobi hali toʻliq shakllanmagan boʻladi. Kasallikning bu dav
ri 8—10 yilgacha, baʼzan undan ham uzoq davom etshi mumk
in.
•
Hozirgi kunda amaliyotda OITV infeksiyasi tashhisini qoʻyish q
onda kasallik virusiga qarshi paydo boʻlgan anttelolarni aniqla
sh — immun ferment taxlili (IFT) reaksiyasiga asoslangan. Dast
labki anttelolar virus organizmga tushgach, 3 hafadan soʻng s
hakllana boshlasa ham, qoʻllanadigan diagnostkumlar ularni il
gʻay olmaydi. Shu bois, odamga ushbu infeksiya ilashgani toʻgʻ
risida virus organizmga tushganidan soʻng 90 kun oʻtkazib olin
gan tek-shirish natjasiga qarab xulosa chiqarish mumkin.
OITS OITV infeksiyasining yakuniy dav
ri hisoblanadi. Virus bilan organizm oʻ
rtasidagi kurash uzoq davom etb, viru
sning ustunligi bilan tugaydi. Shu vaqt
dan OITS davri boshlanadi. Bu davrda
odam organizmi har qanday mikrobga
bardosh berish xususiya-tni yoʻqotadi
. Jumladan, nafas, meʼdaichak, siydik
yoʻllarida doimo mavjud boʻlgan va ka
sallik qoʻzgʻata ol-maydigan mikroblar
ham faollashib, turli xastaliklarni keltr
ib chikari-shi mumkin. Ularning namo
yon boʻlishi organizmda yuzaga kelgan
OITS holat bilan bogʻliq boʻlgani uchu
n, ushbu guruhga kiruvchi kasalliklar j
amlangan holda OITS bilan bogʻliq (as
sotsiirlan-gan) infeksiyalar deb ataladi
. Bular bakterial infeksiyalar, zamburu
gʻli kasalliklar, viruslar qoʻzgʻatadigan
kasalliklar, Kaposhi sarkomasi va hoka
zo.
•
Kasallik virusi infeksiya yuqqan odamning qonida, erkakla
r shahvatda, ayollarning jinsiy aʼzolari chiqindilarida va k
oʻkrak sutda boʻladi. Shuning uchun OITV, asosan, uch xil
yoʻl bilan yuqadi: qon orqali, jinsiy aloqa vositasida va inf
eksiya yuqqan onadan homilasiga vertkal yoʻl bilan oʻtadi
.
•
OITS bilan ogʻriganlarning koʻ
pchiligini narkomanlar (giyox
vandlar), fohishalar, gomo- v
a biseksuallar tashkil etadi. O
ITS organizmga jinsiy aloqa, p
arenteral muolajalar (nosteril
igna, shprits va boshqa tbbiy
anjomlar ishlatlganda), inift
sirlangan qon va uning oʻrnin
i bosuvchi dorilarni qoʻllash,
aʼzo va toʻqimalarni koʻchirib
oʻtkazish (transplantatsiya) v
aqtda, shuningdek, virusni y
uktrib olgan onadan homilag
a homiladorlik davrida, tugʻis
h jarayonida va goʻdak emi-zi
ladigan boʻlsa, koʻkrak sut bil
an yuqib qolishi mumkin.
•
Oʻzbekistonda OITV/OITS bilan bogʻli
q masalalar Sogʻliqni saqlash vazirligi
ning OITV/OITS xizmat tomonidan a
malga oshiriladi. Respublika .OITV/OI
TS markazi, Qoraqalpogʻiston Respub
likasi OITV/OITS markazi, Toshkent sh
ahar va viloyatlar OITV/ .OITS markazl
ari oʻz xududlarida ushbu soha faoliy
at bilan bogʻliq barcha proflaktk, ep
idemiologik, lab. tekshiruvi, davolash
tadbirlarini olib boradi. Har bir marka
z qoshida oʻz ixtyori bilan lab. tekshir
uvi uchun kelganlarni sir saqlagan hol
da tekshiradigan anonim xonalar mav
jud. Maqsadli guruhlargiyohvandlar v
a seksiolog xodimlari bilan virus yuqi
b qolishining odsini olish maqsadida
xufyona ish olib boradigan Ishonch p
unktlari (IP) ham ishlaydi.
•
Proflaktkasi. Ushbu infeksiya
keng tarqalgan kasalliklardan
biri boʻlgani uchun muhofaza t
adbirlari ijtmoiy hayotning ba
rcha soha vakillari ishtrokida
olib borilishi lozim. Har bir yigi
t-qiz bu infeksiyaning tarqalish
yoʻllari, uning oldini oladigan t
adbirlardan xabardor boʻlishi v
a oʻzini undan ehtyot qilishi k
erak.OITS XXI-asr vabosi sifat
da etrof qilinar ekan 1-dekabr
''Butunjahon OITSga qarshi ku
rash kuni'' sifatda keng miqiy
osda tushuntrish targ‘ibot o‘t
kazilib kelinmoqda.
Document Outline - Slide 1
- Slide 2
- Slide 3
- Slide 4
- Slide 5
- Slide 6
- Slide 7
- Slide 8
Do'stlaringiz bilan baham: |
