Низомий номидаги тошкент давлат педагогика

1.5. Эвристик ўқитиш технологияси асосида дарс ташкил
қилиш. 

Педагогика олий ўқув юртларида “Тасвирий санъат ва муҳандислик 
графикаси” таълим йўналиши тингловчилар муҳандислик графикаси 
(чизмачилик) дарсларида конструкциялаш (лойиҳалаш) асосларидан таълим 

---

35 
олишади. Ўрта мактаб чизмачилик предметида ҳам лойиҳалаш мавзусига оид 
дарслар ажратилган.
Қуйида аввал ўрта мактабда, сўнгра педагогика олий ўқув юртида 
лойиҳалашга доир дарсларни ташкил қилиш ҳақида мулоҳаза юритилади.
Ўрта мактабларнинг 9-синфида деталнинг шаклини ўзгартиришга оид 
график масалалар, деталнинг фазовий ҳолатини ўзгартиришга ва қайта 
лойиҳалашга оид ижодий график ишларни ташкил қилиш мавзуларда 
лойиҳалаш, дизайн асосида берилган буюмни ўзига жалб қила оладиган ҳолда 
унинг кўриниши гўзал ва чиройли ҳамда бежирим шаклда ўзгартириш, вазнини 
ҳам камайтириш, янги конструктив элемент киритиш, янги фойдали сифатлар 
бериш йўли орқали буюмнинг оғирлигини камайтириш, пишиқлигини ошириш, 
ишлов беришни соддалаштириш, фойдаланишда қулайлик ҳусусиятларини 
ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаш сўралган. Масалан, 1–чизма, а даги деталнинг 
вазни (оғирлиги)ни камайтириш мақсадида унинг шакли геометрияси қисман 
дизайн талабида ўзгартирилган. Натижада 56–чизма, а, б, ва д лардаги 
кўринишга ўзгарди. 
Масалан, геометрик жисм куб шундай лойиҳаланиши лозимки, ундан 
ясалган модел Ҳ, В ва W лар ўрнида берилган тешиклар орқали тиғиз ўтсин 
деган вазифа берилган бўлса, ўқувчи В текисликдаги моделнинг бош, Ҳ 
дагисидан устдан ва W дагисидан моделнинг чапдан кўриниши тиғиз ўтишини 
кўз олдига келтириб, ижодий изланишлар олиб боради ва бир қанча 
уринишлардан кейин турлича лойиҳалар яратилади. Ўқитувчи билан олиб 
борилган мулоқатлар натижасида тўғри жавоб аниқланади). 2-чизма, а, б, , д 
ларда мустақил бажариш учун шундай мазмундаги масалалар берилган.