Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги халқ таълими ходимларини

 
 

---

152 

---

153 
 
1-Кейс. 
Лишайниклар симбиоз организмлар бўлиб, табиатда кенг тарқалган, 
ҳаттоки, денгиз ва океанлардаги сувдан чиқиб қолган қояларда ҳам ўсади, 
лекин шаҳарларда учрамайди. 
Савол: 
Лишайникларнинг шаҳарларда учрамаслигининг сабабини аниқланг. 
Тингловчиларга тавсия этиладиган манбалар: 
“Биология (цитология ва генетика асослари)” 9-синф умумтаълим 
мактаблари учун дарслик, интернет ресурслари.
Тингловчилар учун кўрсатмалар: 
1. Кейснинг моҳиятини етарлича англаб олинг. 
2. Муаммонинг ечимини топишга хизмат қилувчи омилларни 
аниқланг. 
3. Аниқланган омиллар орасидан муаммога барчасидан кўпроқ 
даҳлдор бўлган омил (ёки иккита омил)ни ажратинг. 
4. Ана шу омиллар асосида ечимни асослашга ҳаракат қилинг. 
5. Ўз фикрингизни баён этинг. 
Кейсни ечиш жараёни: 
1. Тингловчилар кейс моҳиятини у билан танишиш орқали кичик 
гуруҳда муҳокама қилишади. 
2. Тингловчи кичик гуруҳ аъзолари билан ҳамкорликда муаммони ҳал 
этишга замин тайёрлайдиган омилларни аниқлайди. 
3. Муаммони ҳал этишга имкон берадиган энг муҳим жиҳатлари 
ажратиб олинади.
4. Кичик гуруҳ аъзолари умумий фикр асосида энг муҳим омилларни 
баён этади.
5. Кичик гуруҳларнинг фикрлари таҳлил этилади ва умумий хулоса 
ясалади. 

---

154 
Ўқитувчининг ечими 
Шаҳар ҳавоси автотранспорт, корхоналардан чиқаётган зарарли 
тутунлар билан ифлосланган бўлади.
Лишайникларнинг танаси органларга бўлинмаган. Лишайниклар 
бутун тана юзаси билан ана шундай ифлосланган ҳавони ўзлаштиради ва 
шунинг ҳисобига нобуд бўлади. Бизга маълум-ки, юксак ўсимликлар 
танасидаги органлари тузилиш ва функционал жиҳатдан ўзаро боғланган 
бўлиб, бир орган фаолиятининг бузилиши унга боғлиқ иккинчи орган 
фаолиятининг ўзгариши (кучайиши)га сабаб бўлади, шу билан организмнинг 
яшаш муҳитига мосланишини таъминлайди.