Nitrat kislota, uning xossalari, sanoat navlari va ishlatilish sohalar

Nitrat kislota, uning xossalari, sanoat navlari va ishlatilish sohalar
Reja:

1. 
   Nitrat kislota va uning xossalari.
   
2. 
   Nitrat kislotaning ishlatilish sohalari.
   
3. 
   Nitrat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi.
   

Nitrat kislotasi mineral kislotalar ichida ishlab chiqarish va ishlatilishi bo’yicha H₂SO₄ dan keyinda turadi. Kontsentrlangan azot kislotasi rangsiz kuyuk suyuqlik bo’lib, zichligi 1,52 g/sm³ teng. Muzlash haroratsi -41⁰ C, qaynash haroratsi +86⁰ C ga teng. HNO₃ suv bilan har xil gidratlar hosil kiladi. Bu jarayon issiqlik ajralib chiqishi bilan boradi. HNO₃ tilla, platina, radiy, iridiy kabi metallardan boshqalarini eritib, oksidlash xususiyatiga ega. Sanoatda ikki nav HNO₃ ishlatiladi 50-60% li suyultirilgan kislotasi o’g’it ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Kontsentrlangan HNO₃ bo’yovchi modda, laklar, plastmassa, to’qimachilik sanoatida, kinoplyonka, portlovchi modda ishlab chiqarishda foydalaniladi. 1920-yilga qadar azot kislotasi natriy nitrit asosida olingan.
NaNO₂ + H₂S0₄ = HN0₃ + NaHSO₄
Kontsentrlangan nitrat kislotasini ammiak asosida ishlab chiqarish uch bosqichdan iborat:

1. 
   Kontakt usulida NH₃ ni oksidlash va azot (II) oksidini olishisha
   

4NH₃ + 5O₂ = 4NO + 6H₂O + Q- 907 kDj

2. 
   Azot (II) oksidini dioksidga qadar oksidlash:
   

2NO + O₂ = 2NO₂ + Q - 112 kDj

3. 
   Dioksidni suvga absorbsiyasi natijasida kislota hosil qilishisha
   

3NO₂ + H₂O = 2HNO₃ + NO
Ammiakni kontakt usulida oksidlash, gomogen, qaytar, ekzotermik jarayondir. Muvozanatni o’ng tomonga siljitish uchun haroratni pasaytirish kerak. Bu jarayon bilan birga bir qator reaksiyalar ham boradi: