Нинг ўзгаришига олиб келади/, ћаво оќими йўналишининг таъсири /хона ичидаги микро иќлимнинг ўзгаришига олиб келади/; ќуёш нури энергиясининг таъсири /конструкция материал физик-техник хусусиятларининг ўзгаришига олиб келади

2.3.6. Alohida tayanchlar 
 
Devori mayda elementlardan tashkil topgan binolarda qavatlararo yopma 
yoki tom yopmasi konstruksiyalarini ko‘taruvchi ichki, aloxida tayanchlar g‘isht 
yoki toshdan, temir-betondan, metalldan va asbosementdan ko‘tariladi. Bunday 
vertikal tayanchlar g‘ishtdan terilgan bo‘lsa ularning ko‘ndalang kesim yuzasi unga 
tushadigan yuk miqdoriga, tayanchlar oralig‘iga, bino qavatlari soniga va umumiy 
konstruktiv yechimiga bog‘liq bo‘ladi. 
Ko‘taruvchi g‘isht ustunning minimal ko‘ndalang kesimi 510x360 mm ga 
teng bo‘ladi. Bunda g‘ishtlar sifatli bo‘lishi bilan bir qatorda uning markasi 100 
dan, terishda ishlatiladigan qorishma markasi esa 50 dan kam bo‘lmasligi kerak 
(2.32-rasm). 
2.32-rasm. 
G‘ishtin 
ustunlar: 
a – g‘ishtin ustunlarning terilish 
sistemasi; 
b – temir-beton to‘sinlarning 
g‘isht ustunlarga tayanishi; 
v – ustunlarga yog‘och 
to‘sinlarning tayanishi; 
1 – temir-beton to‘sin; 
2 – plita; 
3 – yog‘och to‘sin; 
4 – pona; 
5 – po‘lat nakladka; 
6 – konsol plita. 
G‘ishtin ustunlarning yuk 
ko‘tarish qobilyatini oshirish maqsadida diametri 5-6 mm bo‘lgan po‘lat simlardan 
katakchalari 100-150 mm bo‘lgan to‘rlar yasalib, har 2-4 qator g‘ishtdan so‘ng 
qo‘yib boriladi. 

---

54 
Ko‘p hollarda g‘ishtin ustun yuk ko‘tarish qobilyatini oshirish uchun ustun 
qirralari uchburchak yoki tekis po‘lat lentani payvandlash yordamida hosil qilingan 
karkaslar orasiga olinib, ustidan metall to‘r qoplanadi va suvoq qilinadi. 
Agar ustunga tushadigan yuk katta bo‘lsa, u holda g‘ishtin ustunlar o‘rniga 
temir-beton ustunlar ishlatilib, ular to‘sin bilan birgalikda bino karkasini hosil 
qiladi. Ustunlar kesimi to‘g‘ri to‘rtburchakli yoki doira shaklida bo‘lishi mumkin. 
To‘sinlarni ustunlarga ulashda ularning uch qismida qoldirilgan po‘lat zakladk 
detallari bir-biriga payvandlanadi. 
Asbosement quvur va metall tayanchlar ichi odatda beton bilan to‘ldirilib, 
pavilyon xilidagi binolarda ishlatiladi. Tayanchlar sirti odatda moyli bo‘yoqlar 
bilan moylanadi.