Nima sababdan har bir tirik mavjudot urchish jarayonida o ‘ziga o‘xshash formalami hosil etadi degan masala qadimdan kishilami qiziqtirgan bo‘lsada, ming yillar davomida u jumboq bo4ib qoldi

Irsiyat – tirik organizmlarning o’z belgi va hususiyatlarini kelgusi avlodlarga qoldirish, ya’ni nasldan-naslga berish. xossasidir.

O’zgaruvchanlik – tirik organizmlarning tashqi va ichki omillar ta’sirida yangi, o’zgargan belgi va hususiyatlarni hosil qilishidan iborat.
O’zgaruvchanlik tufayli organizmlar ajdodlaridan hamda bir-biridan o’z belgi va hususiyatlari bilan farq qiladi. Buning natijasida Ularda xilma-xillik nomoyon bo’ladi.
Irsiyat va o’zgaruvchanlik tirik organizmlarining bir-biriga qarama-qarshi, lekin o’zaro uzviy bog’liq bo’lgan xossalaridandir.
Genetika fa’ni organizmlarda ularning belgi va hususiyatlarining nasldan-naslga berilishini ta’min etuvchi “gen” deb ataluvchi irsiy birlik mavjudligini isbot etadi.
Organizmdagi genlar kelgusi avlodlarga jinsiy ko’payish jarayonida urug’ va tuxum hujayralari orqali beriladi. Jinssiz va vegetativ ko’payishda esa genlar keyingi avlodlarga sporalar yoki tana hujayralari orqali beriladi.
Har qaysi organizmdagi barcha genlarning yigindisi, uning genotipini tashkil etadi. Organizmning individual rivojlanishida hosil bo’lgan belgi va hususiyatlarning yig’indisi esa uning fenotipi deb yuritiladi.
Kuchli ta’sir etuvchi fizik va kimyoviy omillar ta’sirida genlar tubdan o’zgairi mumkun. Natijada yangi irsiy o’zgaruvchanlik paydo bo’ladi. Bundan tashqari, atrof-muhit omillari organizmning genotipining fenotipik rivojlanishi darajasiga ham ta’sir ko’rsatadi. Shunday qilib, tirik organizmlar fenotipining qanday bo’lishi, uning genotipiga hamda ma’lum darajada ham ta’sir ko’rsatadi. Shunday qilib, tirik organizmlar fenotipining qanday bo’lishi, uning genotipiga hamda ma’lum darajada sharoit omillariga bog’liq.
Irsiyat va o’zgaruvchanlik, buyuk olim Charlz Darvin takidlaganidek, organik olam evolyutsiyasining muhim omillari hisoblanadi.
Genetika fa’ni biologiyaning bir qator nazariy va amaliy muammolarini hal etadi. Genetikaning hal qilishi lozim bo’lgan nazariy muammolar quyidagilardan iborat: