Nigora Erkaboyeva

 
III. Pantomimika, mimika va jestlar. 
O‘qituvchining to‘g‘ri tutilgan, chiroyli 
qaddi-qomati  uning  shaxs  sifatida  namoyon  bo‘lishini  ta’minlaydi.  Qolaversa,  bu 
holat uning o‘ziga, shaxsiy imkoniyatlariga bo‘lgan ishonchi yuqoriligi, shaxs sifatida 
o‘zini  qadrlay  olishi,  o‘ziga  o‘zi  yuqori  baho  berishini  ham  ifodalaydi.    Boshning 
quyi  egilganligi,  qo‘llarning  osilib  turishi  o‘qituvchining  ichki  zaifligi,  o‘ziga 
ishonchsizlirdan dalolat beradi. 
Pantomimika 
–  gavda,  qo‘l  va  oyoqlarning  harakati  bo‘lib,  u  pedagog 
tomonidan  bayon  etilayotgan  muayyan  fikrni  alohida  ajratib  ko‘rsatishga,  ma’lum 
qiyofa orqali gavlantirishga imkon beradi. 
Uzluksiz  talim  tizimining  barcha  bosqichlarida  ta’lim  oluvchilarga  gavdani 
to‘g‘ri tutishni, erkin harakatlanishni, har qanday vaziyatda ham o‘zini tuta bilishni, 
yig‘inchoqlikni  o‘rgatib  borish  maqsadga  muvofiqdir.  Oliy  ta’lim  muassasalarida 
talabalarda  ushbu  sifatlarni  hosil  qilish  esa  ularni  kasbiy  faoliyatga  ruhiy 
tayyorlashning muhim shartlaridan biri hisoblanadi. 
Talabalarga, eng avvalo, gavdani to‘g‘ri tutib turish o‘rgatiladi. Bunda oyoqlar 
yelka kengligida (ikki oyoq oralig‘i 12-15 smni tashkil etishi lozim), o‘ng oyoq bir oz 
oldinda turishi maqsadga muvofiqdir. Zero, shundagina tana og‘irligi har ikki oyoqqa 
birdek  tushishi  bilan  birga  uzoq  vaqt  (deyarli  30-30,  oliy  ta’lim  muassasalarida  esa 

---

60-70 daqiqa) toliqmay turishni ta’minlaydi. O‘qituvchining harakatlari imkon qadar 
oddiy va erkin bo‘lishi lozim.  
O‘zini  o‘zi  majburlab,  ayrim  kamchiliklarni  yo‘qotish  maqsadida  sun’iy, 
zo‘rma-zo‘raki harakatlarni sodir etishning hojati yo‘q. Harakatlar qanchalik samimiy 
va imkon qadar oddiy bo‘lsa, o‘quvchilarda o‘qituvchiga bo‘lgan ishonch, hurmatni 
shunchalik oshiradi. Gavdani oldinga-orqaga tebratmaslik, hadeb  tana og‘irligini bir 
oyoqdan ikkinchi oyoqqa o‘tkazmaslik, stul suyanchig‘iga yoki kafedra (oliy ta’lim 
muassasalarida ma’ruza o‘qish uchun ajratilgan jihoz)ga butunlay suyanib olmaslik, 
boshni  yoki  quloqni  qashlamaslik,  burunni  artmaslik,  ko‘zni  ishqalamaslik,  qo‘lda 
biror  buyumni  aylantirmaslik  o‘quvchiga  qanchalik  zavq  bersa,  unda  o‘qituvchiga 
nisbatan  xayrixohlikni  uyg‘otsa,  ularning  aksini  sodir  etish  o‘quvchining  g‘ashini 
keltiradi.  Dars  jarayonida  o‘qituvchi,  shuningdek,  gavdasi  harakatining  bosiq, 
ortiqcha harakatlardan holi  bo‘lishiga e’tibor qaratishi, ortiqcha silkinish va keskin 
harakatlarni sodir etishdan o‘zini tuta olishi zarur. 
Mimika 
–  yuz  muskullarining  harakatlari  orqali  o‘z  fikri,  his-tuyg‘ulari, 
kayfiyatini, shuningtdek, mavjud voqelikka nisbatan munosabatini ifodalash.