Nigora Erkaboyeva

Muloqot  madaniyati
  –  muloqot 
jarayonini  axloqiy  me’yorlar,  ijtimoiy  talablarga  muvofiq  tashkil  etish  asosida 
suhbatdoshni tushuna olish ehtiyoji va qobiliyatiga egalik.
   
 
Pedagog  faoliyatda  muloqotning  turli  bosqichlarida  hissiy  jihatdan  o’zini  his 
qilish  muhim  rol  o’ynaydi.  U  faoliyatga  tayyorlanish  jarayonida  auditoriyadagi 
muloqotdan  so’ng  uni  tadbiq  qilishda  namoyon  bo’ladi.  Tadqiqotlarning 
ko’rsatishicha,  kommunikativ  ruxlantirishning  vujudga  kelishi  va  uni  tadbiq  qilish 
murakkab  jarayondir.  Bevosita  muloqot  jarayonida  pedagogda  kommunikativ 
ruxlanish  holati  yuzaga  chiqadi.  Tabiiyki,  kommunikativ  o’zini  his  qilish 
pedagogning umumiy va kommunikativ madaniyati darajasiga, eng muhimi-pedagog 
shaxsining kasbiy-pedagogik darajasiga, bolalar bilan ishlash xohish-istagiga bog’liq.  
Psixologik ishlar yo’nalishi pedagogning ijodiylik hissi, intellektual, emotsional 
tomonini tashkil etadi. Pedagogning ijodiylik hissi ayniqsa adabiyot darslarida kuchli 
namoyon  bo’ladi.  Shu  bilan  birga  pedagogning  tajribasi  ham  muhim  rol  o’ynaydi. 
Tajribasi  ortib  borgani  sari  pedagog  dastlabki  materiallardan  ko’ngli  to’lmaydi, 
yangi-yangi materiallarni dars jarayonida qo’llashga harakat qiladi. Buning uchun esa 
ijodiylik  hissi  shakllangan  bo’lishi  lozim.  Ijodiylik  hissi  bo’lsa,  pedagog  izlanadi, 
imkon topadi.Yozini hissiy tomondan tayyorlash pedagogda ijodiylik hissini keltirib 
chiqaradi.    
Pedagogik faoliyat jarayonidagi muloqotning quyidagicha tavsiflash mumkin: 
1)  o’quvchi  va  pedagog  muloqoti  tizimining  umumiy  tuzilishi  (muloqotning 
aniq usuli); 
2) pedagogik faoliyatning aniq bosqichi uchun xos bo’lgan muloqot tizimi; 
3) aniq pedagogik va kommunikativ masalalarni yechishda namoyon bo’ladigan  

---

muloqotning vaziyatli tizimi. 
Kasbiy-pedagogik muloqot beshta bosqichda tashkil etiladi. Ya’ni (13-rasm). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.