Nigora Erkaboyeva

dialog
 deyiladi. Dialogik nutqda 
bayon qilinayotgan fikr ko’p jihatdan undan oldingi fikrga bog’liq bo’ladi. Dialogik 
Asosiy shakllari 
7-rasm. Muloqotning asosiy shakllari 
 
Suhbatdosh bilan bevosita  
“yuzma-yuz” bo’lishga  
asoslangan muloqot
 
 
Texnik vositalar (telefon, telegraf va 
b.) yordamida tashkil etiladigan 
(bilvosita) muloqot
 
 
Muayyan kasbiy faoliyat  
jarayonidagi amaliy  
yoki do’stona muloqot
 
 
Sub’ekt-sub’ekt (dialog) yoki  
sub’ekt-ob’ektli (monolog)  
muloqot
 

---

nutqda  suhbatdoshlarga  ma’lum  bo’lgan  ayrim  so’zlar  tushirib  qoldiriladi.  Shuning 
uchun  yozib  olingan  dialog  boshqalarga  unchalik  tushunarli  bo’lmasligi  mumkin. 
Dialogik nutqda har xil turdagi shablonlar, ya’ni odatlanib qolgan so’z birikmasi ko’p 
uchraydi (qoyil, marhamat qilib aytingchi).  
Nutqning 
ichki nutq
 deb atalgan turi nutq faoliyatining alohida turi hisoblanadi. 
Ichki  nutq  amaliy  va  nazariy  faoliyatni  rejalashtirish  bosqichi  sifatida  namoyon 
bo’ladi. Odatda shaxs so’zlar chala yarim aytilganda ham tushanadi. 
Yozma nutq
 monologik nutqning turlaridan biri bo’lib, yozma nutq monologik 
nutqqa  nisbatan  batafsilroqdir.  Yozma  nutq  tufayli  kishilar  to’plagan  tajribani 
avloddan  avlodga  eng  yaxshi  tarzda  yetkazish  imkoniyati  bor.  Yozma  nutq 
piktografiyadan minglab so’zlar bir necha o’nlab harflar yordamida ifoda etilayotgan 
hozirgi zamon yozuviga qadar rivojlandi. Ko’pincha bir narsani yozib qo’yish  – uni 
anglab olish va eslab qolish hisoblanadi.