Nigora Erkaboyeva

 
 
IV. 
O‘qituvchining 
kasbiy 
rivojlanishida 
zamonaviy 
axborot 
texnologiyalari  imkoniyatlaridan  foydalanish.
  Bugungi  kunda  taraqqiyot  juda  tez 
rivojlanmoqda  va  juda tez o’zgarmoqda. Deyarli  har  daqiqada  sayyoramizning turli 
burchaklarida  o’zgarishlar,  yangilanishlar  va  kutilmagan  voqea-hodisalar  sodir 
bo’lmoqda. Har bir kunimiz kuchli axborot oqimi ostida kechmoqda. Axborot oqimi 
bizni uyda, ishxona va ta’tilda ta’qib etadi. Inson informatsiya ta’siridan xoli normal 
faoliyat  yurita olmaydi.  Hayotni  anglash, uni o’rganish informatsiyalarni  yig’ish va 
o’zlashtirish  orqali  kechadi.  Insonning  bilimlilik  darajasi  ham  ma’lum  davr  ichida 
shaxs  tomonidan  o’zlashtirilgan  informatsiyalarning  ko’p  yoki  ozligi  bilan 
belgilanadi. 
Shuning  uchun  zamonaviy  bilimlar  sari  keng  yo’l  ochish,  ta’limotni 
takomillashtirishda  yangi  axborot  texnologiyalardan  unumli  foydalanish  -  bugungi 
kunning  talabiga  aylandi.  Vaholanki,  ta’lim  tizimida  sezilarli  o’zgarishlar  ro’y 
bermoqda.  Ta’lim  tizimida  o’quv  muassasalari  uchun  yaratilgan  saytlardan 
foydalanish o’qitish qo’llanilmoqda. 
O’quv  muassasalari  uchun  yaratilgan  saytlarning  yana  bir  afzalligi  shundaki, 
unda  o’quvchi  o’ziga  qulay  vaqtda  va  hattoki  ishdan  ajralmagan  holda  o’qishi 
mumkin. 
O’quv muassasalari uchun yaratilgan saytlarning yana bir afzallik tomoni unda 
o’qish  muddatini  o’quvchi  o’zi  belgilaydi,  ya’ni  o’quvchi  ixtiyoriy  paytda  o’qishni 
boshlaydi,  materiallarni  o’qituvchi  nazoratida  o’zlashtiradi.  Yozlashtirish 
topshiriklarni, testlarni bajarishiga qarab aniqlanadi. O’quvchi berilgan programmani 
qanchalik  tez  o’zlashtirsa,  shunchalik  tez  o’qishni  tugatadi  va  guvohnoma  oladi. 
Dasturni  o’zlashtira  olmasa,  unga  mustaqil  ishlab,  o’qishni  davom  ettirishga 
imkoniyat beriladi. 
O’quv  muassasalari  uchun  yaratilgan  saytlardagi  berilgan  materiallari  asosan 
quyidagilardan  iborat  bo’ladi:  darslik;  audio  va  video  darsliklar;  onlayn  darslar 
(internet sahifa); elektron kutubxonalar; testlar; multimedia – elektron darsliklar. 
Respublika  Oliy  va  Yorta  Maxsus  bilim  yurtlarida  o’quv  muassasalari  uchun 
yaratilgan 
saytlar 
kataloglashtirish, 
respublika 
ta’lim 
muassasalarida 
tayyorlanayotgan  elektron  o’quv  adabiyotlarini  barcha  ta’lim  muassasalari  orasida 

---

targ’ib  qilish  muhim  va  murakkab  vazifa  hisoblanadi.  Davlatimiz  rahbariyati 
tomonidan ushbu masalani ijobiy yechimini topish hamda ta’lim muassasalari uchun 
yaratilgan elektron o’quv resurslari va ta’lim muassasalari saytlarini ta’lim jarayoniga 
tatbiq  etishga  jiddiy  e’tibor  berilmoqda.  Buning  natijasi  sifatida  O’zbekiston 
Respublikasi Prezidentining qaroriga binoan tashkil qilingan
 
ZiyoNet axborot- ta’lim 
portali ishga tutirildi va bu portalda barcha ta’lim muassasalari uchun ta’lim resurslari 
joylattirilganligi ahamiyatga molikdir. 
ZiyoNet  jamoat  axborot  ta’lim  tarmog’i  2005  yil  28  sentyabrda  O’zbekiston 
Respublikasi  Prezidenti  I.A.Karimovning  “O’zbekiston  Respublikasining  jamoat 
ta’lim  axborot  tarmog’ini  tashkil  etish  to’g’risida”gi  2005  yil  28  sentyabrdagi  191-
sonli qaroriga muvofiq tashkil topgan. 
ZiyoNet axborot ta’lim tarmog’i yoshlarni, murabbiylarni, shuningdek aholining 
turli  qatlamini  kerakli  axborot  bilan  ta’minlash,  AT  sohasida  kerakli  ma’lumotlarni 
berish,  muloqat  qilish  va  tajriba  almashinishlari  uchun  zarur  imkoniyatlarni  yaratib 
berishni o’z zimmasiga oladi. 
ID.UZ  tizimidan  ro’yxatdan  o’tgan  foydalanuvchilarga  ZiyoNet  portali  o’z 
imkoniyatlarini  namoyon  qilishlari  uchun  barcha  sharoitlarni  yaratib  beradi. 
Jumladan: 
1.
 
ZiyoNet  portalining  kutubxonasiga  axborot-ta’limiy  ma’lumotlarni 
joylashtirish. 
2.
 
Uchinchi darajali «zn.uz» domenida sayt-satelitlarni yaratish. 
3.
 
ZiyoNet portalining yopiq bo’limlariga kirish va u erdan ma’lumot olish. 
4.
 
ZiyoNet axborot resurs tarmog’ining turli tanlovlarida qatnashish. 
Hukumat  qaroriga  muvofiq  barcha  ta’lim  muassasalari  (ulanish  ob’ektlari) 
ZiyoNet axborot ta’limiy tarmog’i negizida birlashishlari kerak. 
Provayder  tizimi  orqali  ta’lim  muassasalarini  ulanish  bYoyicha  g’oliblarga 
ZiyoNet tarmog’i resurslariga kirish imkoni beriladi. Bugungi kunda maktab, kolledj, 
litsey, muzey, “Kamolot” YoIHning Internetga ulanishi bilan OOO «East Telecom», 
qishloq  joylaridagi  maktablarning  internetga  ulanishi  bilan  «RWC»  QK  hamda 
UzNYeTning «Uzbektelekom» AK filiali shug’ullanadi. 
ZiyoNet tarmog’ining asosiy maqsadi ta’lim tizimida respublika yoshlari hamda 
ta’lim  oluvchilarni  bilim  olish  jarayonida  axborot-kommunikatsiya  xizmatlarini 
ko’rsatishdan iborat. 
Ta’lim  muasasalarining  internetga  ulanishlarida  OYoMTV,  UMKTM,  XTV, 
«Kamolot» YOIH mas’ul va moliyaviy jihatdan ta’minlovchi hisoblanadilar. 
ZiyoNet  tarmog’ining  resurs  markazi  tanlov  hay’atining  ishlovchisi  sifatida 
internet tarmog’iga ulanishga oid barcha tanlovlarni va ulanish jarayoni monitoringini 
o’tkazib  kelmoqda.  Ta’lim  muassasalarini  internet  tarmog’iga  ulanishlariga  oid 
barcha  savollar  bilan  mas’ul  Vazirlik  va  boshqarmalarga,  ZiyoNet  tarmoqining 
provayderlariga murojaat etishingiz, shuningdek, forumda qoldirishingiz mumkin. 
ZiyoNet  ta’limiy  tarmog’iga  ulanuvchi  muassasa  tanlov  g’olib-provayderining 
quyidagi bepul xizmatlaridan foydalanishi mumkin: 
-  Internet(TAS-IX  orqali)  tarmog’ining  O’zbek  segmentidan  128  kbit/sek 
tezligida istalgan miqdorda foydalanish; 

---

-  ichki  Internetning  ajratilgan  limit  trafikidan  foydalanish  (Ichki  Internetdan 
foydalanayotgan  ulanish  ob’ektiga  trafikda  belgilangan  ustki  limit  bo’yicha  haq 
to’lash; 
- qo’shimcha xizmatlar. 
ZiyoNet  tarmog’iga  ta’lim  muassasalarini  ulanishlarini  moliyalashtirish 
O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan amalga oshiriladi. 
Shunday  qilib,  zamonaviy  axborot  texnologiyalari  o’quvchilar  uchun 
ma’lumotlarni  yetkazish,  saqlash,  qidirish  kabi  jarayonlarda  katta  imkoniyatga  ega. 
Hozirda  ta’lim  muassasalarida  elektron  shaklda  ko’plab  axborot-ta’lim  resurslari 
yaratilgan.  Axborot-ta’lim  portallarini  yaratish  va  uni  rivojlantirishda  tizimli 
yondashuv  zarur  hisoblanadi.  Chunki  portal  texnologiyalari  asosida  ta’lim  muhitini 
yaratishda tahliliy tayyorgarlikning yaxshi darajada bo’lishi, mazmunning maqsadga 
muvofiqligi,  axborotlarning  tizimlashtirilishini  ta’minlash  muhim  sanaladi.  Taqdim 
etilayotgan  axborot-ta’lim  resurslari  mustaqil  ta’lim  uchun  topshiriklarni, 
o’zlashtirilgan  bilimlarni  tekshirish  uchun  test  sinovlarini,  ijodiy  tafakkurni 
rivojlantirishga  qaratilgan  topshiriqlarni,  bilimlarni  mustahkamlashga  qaratilgan 
mashqlarni  o’zida  mujassamlashtirgan  bo’ladi.  Yangi  axborot  texnologiyalarining 
imkoniyatlaridan 
foydalanish 
ayrim 
pedagogik 
muammolarni 
yechishdagi 
qiyinchiliklarni  bartaraf  etishga  xizmat  qiladi.  Yagona  axborot-ta’lim  muhitini 
rivojlantirishning  muhim  sharti  portalning  o’quv-metodik  ta’minotini  rivojlantirish, 
elektron o’quv nashrlarni yaratishni takomillashtirish sanaladi.