Nigora Erkaboyeva pedagogik mahorat (O‘quv qo‘llanma) Toshkent

O‘qituvchining o‘z ustida ishlashi. O‘qituvchi mehnatini tashkil etishda o‘z ustida ishlash ham alohida ahamiyat kasb etadi. Mutaxassis sifatida o‘qituvchining mahorati, qobiliyati doimiy ravishda pedagogik bilimlarni oshirib borish, yangiliklardan xabardor bo‘lish, ilg‘or texnologiyalarni o‘zlashtirish asosida tarkib topadi. Bu esa o‘z navbatida o‘qituvchidan o‘z ustida ishlashni taqozo etadi.

O‘z ustida ishlash – shaxsning aniq maqsad, intilish asosida doimiy, izchil ravishda o‘z kamchiliklarini bartaraf etish, yutuqlarini yanada boyitib borish, kasbiy ko‘nikma va malakalarni takomillashtirish yo‘lida olib boradigan amaliy harakati.
O‘qituvchining o‘z ustida ishlashi – uning aniq maqsad asosida pedagogik jarayonni takomillashtirish, uning samaradorligini va o‘zining ishchanlik faolligini oshirish, zamonaviy pedagogik bilimlarni o‘zlashtirish, ilg‘or texnologiyalardan xabardor bo‘lish, faoliyatiga innovatsion yangiliklarini tadbiq etish, kasbiy BKMni takomillashtirish, salbiy pedagogik nizolarning oldini olish va bartaraf etish choralarini izlash yo‘lida olib boradigan amaliy harakati.

Bosqichlar
O‘qituvchining o‘z ustida ishlashi bir necha bosqichda kechadi. Ular (30-rasm):

22. rasm. Pedagogning o‘z ustida ishlash bosqichlari

O‘qituvchi o‘z xato va kamchiliklarini aniqlashda ularning haqiqata mavjudligini tan olishi muhim ahamiyatga ega. Bunda o‘qituvchining yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklarning o‘zi, boshqalar va atrof-muhit uchun zararini tushuna olishi

ham muhim sanaladi. Zero, xato va kamchiliklar (nojo‘ya xatti-harakatlar va ularning oqibatlari) ijtimoiy munosabatlarning buzilishi, vazifa, muammolarning hal etilmaganligi kabi holatlarni yodga olish, salbiy oqiba – pedagogik nizo yoki janjallarni keltirib chiqarishi, jamoa a’zolari o‘rtasida o‘zaro ishonchsizlikning qaror toptirishi mumkin.
O‘qituvchi xato va kamchiliklarni takrorlamaslik yuzasidan qaror qabul qilishda o‘z iqrori va qarorini baralla ovoz bilan ayta olishi ham muhim sanaladi.
O‘z ustida ishlashda o‘qituvchi ayrim psixologik-pedagogik jihatlarni inobatga ola bilishi zarur. Ular: o‘z ustida ishlash jarayonida shaxsning aqliy, jismoniy, hissiy va ruhiy tayyorgarligi, imkoniyatlarining namoyon bo‘lishi. Binobarin, o‘z ustida ishlashda shaxs xotirasini chiniqtiradi, kechirimli bo‘lishni o‘rganadi, dunyoqarashi o‘zgaradi, tanasini chiniqtiradi, muloqot uslublarini o‘zlashtirish orqali atrofdagilar bilan samimiy, samarali munosabatda bo‘lishni, chiroyli so‘zlashishni o‘rganadi, shuningdek, o‘qituvchi tomonidan pedagogik tajribaning to‘planib borishi zamin yaratadi.
O‘qituvchilarning o‘z ustilarida izchil, samarali ishlashlarida faoliyatga loyihali yondasha olishlari qo‘l keladi. Ularning loyihali yondashuv asosida quyidagi modelni shakllantira olishlari maqsadga muvofiqdir (1-jadval):