Nigmatov A. N. Ekologiyaning nazariy asoslari



Download 286,5 Kb.
bet2/48
Sana29.08.2021
Hajmi286,5 Kb.
#158555
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48
Bog'liq
1-Topshiriq. Ekologiya fanidan.

20soat.

Toshshiriqni bajarish ketma ketligi

  1. Amaliy topshiriqni bajaring.

  2. So’rovnoma savollariga javob berish.

  3. Hisobot tayyorlash.


Eslatma: talabalar jadvallarda keltirilgan variant nomeri bo‘yicha o‘z variantlarini tanlab oladilar va nazariy savollar nomerlari bo‘yicha savollarga javob tayyorlaydilar.

Topshiriq, umumiy ekologik muammolarni ko‘rib chiqish uchun berilgan.



I. Amaliy topshiriqni bajaring.

1.1-topshiriq. Yog'ochni hosil bo’lishi uchun zarur bo'lgan karbonat angidrid miqdorini aniqlash.

Har qanday katta shaharning ekologiyasini, ayniqsa, Toshkent singari ulkan texnogen metropolisni yashil maydonlarsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Ushbu o'ziga xos "shahar o'pkalari" shahar atmosferasini kislorod bilan boyitadi va uni tozalaydi. Yashil o'simliklar tomonidan kislorodni chiqarish jarayoni ularning o'sishi bilan bevosita bog'liqligini tushunish kerak, bu juda sekin jarayon bo’lib: daraxtlar yillar, o'nlab va hatto asrlar davomida o'sib, bir necha daqiqada yonib ketadi. Ushbu ikkala jarayonni turli yo'nalishlarda ketadigan bitta kimyoviy reaktsiya bilan ifodalash mumkin. Bir holda, uglerod atomi kislorod molekulasini biriktirib, karbonat angidrid (CO2) hosil qiladi, boshqasida esa karbonat angidrid molekulasi o'simlik tomonidan so'riladi. Shu bilan birga u parchalanadi: uglerod atomi yog'och hosil bo'lishiga xizmat qiladi va kislorod molekulasi atmosferaga chiqadi. Ya'ni, yog'ochni shakllantirish jarayonida kislorod yon mahsulot hisoblanadi.

Tabiiyki, yog'och nafaqat ugleroddan tashkil topmaydi. Har bir o'simlik ma'lum miqdorda suv va mineral tuzlarni o'z ichiga oladi. Ma'lumki, yangi kesilgan o'tin yomon yonadi va quyosh qizdirganidan keyin ko'p miqdordagi suv bug'lari chiqadi, yonayotgan ho'l yog'ochdan chiqqan tutunni uzoqdan yaqqol ko'rinib turadi. Yonayotgan o'tinning olov rangi odatda sariq rangga ega, chunki mineral tuzlar orasida natriy tuzlari eng ko'p uchraydi, ya'ni uning ionlari olovni sariq rangini hosil qiladi. Aagar daraxt kaliy tuzlariga boy tuproqlarda o'sgan bo'lsa undan o'tin binafsha akslar bilan alanga beradi.

Amaliy topshiriqni bajarish uchun siz daraxt tanasining massasini hisoblashingiz kerak bo’ladi. Bunday holda, daraxtning shakli silindr shakliga teng deb qabul qilinadi. Shuning uchun, silindr hajmini hisoblash va hosil bo'lgan qiymatni yog'och zichligiga ko'paytirish kerak. Keyinchalik, kimyoviy reaktsiyada ishtirok etadigan moddalar massasini hisoblash qoidasini (quyida keltirilgan hisoblash misolida batafsil ko'rib chiqilgan) va gaz holatining qo'shma qonunini qo'llashingiz kerak.

1.1-jadval

Vazifani bajarish uchun variantlar



Вариант рақамларини паспортингизни охирги рақами бўйича оласиз (АА2568794)


variant

Yog'och turi

, g/sm3

I

II

III

IV

V

D, m

h, m

D, m

h, m

D, m

h, m

D, m

h, m

D, m

h, m



Oq akatsiya

0,45

1

19

0.15

2

0.6

19

0.9

9

0.75

12.3



Oq terak

0,5

0.9

17

0.3

4

0.81

2

0.4

12

0.16

14.6



Bahofen teragi

0,65

0.8

15

1.01

6

0.7

17

1.1

7

0.92

17.1



Shumtol

0,7

0.7

13

0.79

8

0.79

4

0.3

14

0.7

9.6



Eman

0,66

0.6

11

0.81

10

0.8

15

1.5

5

0.32

1.5



Bolee teragi

0,725

0.5

9

0.75

12

1.01

6

0.1

16

0.5

2.37



Tol

0,74

0.2

7

1.07

14

0.9

13

1.07

3

0.2

5.9



Pensilvaniya shumtol

0,7

0.1

5

1.5

16

0.3

8

0.2

18

0.38

6.78



Yashil shumtol

0,6

0.3

3

1.1

18

1

11

0.75

1

0.8

7.53



qayrag‘och

0,77

0.4

1

0.9

20

0.15

10

0.5

20

0.74

1.24


1.1. Topshiriqni bajarish uchun misol

Misol. Normal sharoitda quyidagi parametrlarga ega daraxtni o'stirish uchun qancha hajmda o'simlik karbonat angidrid gazini o'zlashtirishi kerak: daraxt diametri D = 0,8 m, balandligi h = 15 m, yog'och zichligi ρ = 0,08 m3.

Biz barcha yog'ochni ugleroddan tayyorlangan va daraxt tanasi silindrsimon shaklga ega deb taxmin qilamiz.



Hisoblash: Daraxtning massasini (m) aniqlaymiz. Buning uchun ko’ndalang kesimi (πr2), balandligi (h) (r radius D/2=0,4m), va zichlikni (ρ) ko'paytiramiz.

Ya'ni,


yoki (1.1)

Karbonat angidriddan o'tin hosil bo'lishi reaktsiysi qo’yidagicha davom etadi:

(1.2)

Biz (1.2) tenglamadagi karbonat angidridning (CO2) massasini m1 ga, uglerodning massasini (C) m2 ga va ularning molekulyar og'irliklarini M1 va M2 ga mos ravishda teng deb qabul qilamiz.

Reaksiya beruvchi moddalar massalari va ularning molekulyar massalarining nisbatidan foydalanamiz:

(1.3)

bu erda m1 va m2 - reaktivlarning massalari; M1 va M2 ularning molekulyar og'irliklari; k1 va k2 ularning stexiometrik koeffitsientlari ((1.2) tenglama bo'yicha ular biriga teng).

Kislorodning atom massasi 16 ga, uglerod – 12 gateng (D.I.Mendeleyev jadvalidan). Shunga ko'ra, CO2 (M1) ning molekulyar og'irligi 16×2+12=44; uglerodning molekulyar massasi uning atom massasiga teng olinadi, ya'ni. M2=2. (1.3) formuladan foydalanib quyidagilarga erishamiz:

(1.4)

Ma'lumotlarni almashtirib, quyidagilarni olamiz:



Ma'lumki, normal sharoitda 1 molga teyg har qanday gaz 22,4 litr hajmni egallaydi. 1 mol karbonat angidridning massasi 0,044 kg yoki 44 g (bir molning massasi son jihatdan molekulyar og'irlikka teng bo'lgani uchun) bo'lgani uchun, 2200 kg tarkibidagi karbonat angidrid mollari sonini 22,4 litrga ko'paytirsak, biz kerakli qiymatni olamiz.



.

Javob: normal sharoitda olingan karbonat angidrid hajmi 1120m3.

1.1. Topshiriqni bajarish uchun

Javoblar: (bu yerda o’z variantingizni berilishini yozib kiyin hisoblaysiz)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________'>_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________


Download 286,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish