Нигинахон шермухамедова

Kimyoviy harakat
– noorganik va organik tabiatdagi turli kimyoviy 
reaksiyalarni, kimyoviy sintez jarayonlarini o‗z ichiga oladi.
Kommunikatsiya
(keng ma‘noda) – muloqot. Ekzistensializmda – 
muloqot turi bo‗lib, uning yordamida «men» o‗zini boshqa odamda topadi.
Konstitutsiyalash
– yaratish, belgilash, muayyan tashkiliy tus berish. 
Konsyumerizm
– iste‘mol qilishga bo‗lgan kuchli ehtiyoj.
Koevolyusiya
- (lot so- muvofiqlashuv va evolyusiya) keng ma‘noda 
ekologik aloqa
. 
Koevolyusiya
– birgalikda tadrijiy rivojlanish.
Kreatsionizm 
– butun borliqni xudo yaratgan deb hisoblaydigan diniy 
ta‘limot.
Makon - 
narsalarning ko‗lamliligi va o‗zaro joylashuvini tavsiflovchi 
munosabatlar tizimi.
 
Narsalarning ko‗lamini, o‗zaro joylashish tartibini, uzlukli 
yoki uzluksizligini ifodalaydi.
Makonning topologik xossalari
– makonning bir xilligi, izotropligi 
(jarayonlar ayni bir sharoitda bir xil kechishi) hamdir. 
Maqsad sabab -
aristotel fikricha, ma‘noga ega bo‗lgan barcha narsalar 
ichki maqsad tomonidan yo‗naltirilgan va potensial mukammallikka ega bo‗ladi va 
bu barcha narsalarga taalluqli. «maqsad bilan shartlanish, - deydi aristotel, faqat 

---

535 
tafakkur orqali belgilanadigan hatti – harakatlardagina emas, balki tabiiy kelib 
chiqqan (tabiatdagi) narsalarga ham tegishli» .maqsadga yo‗nalgan jarayonlarning 
amalga oshuvini aristotel entelexiya deb ataydi. 
Materializm 
– dunyoning moddiyligidan va ongdan qat‘iy nazar 
mavjudligidan kelib chiqadigan falsafiy yo‗nalish.
Materialistik monizm
- dunyo yagona va uzviy, u azaldan moddiy va 
dunyoning birligi zamirida ayni shu moddiylik yotadi, deb hisoblaydi. 
Materiya asos -
ontologiyada yuqorida sanab o‗tilgan sabablardan birinchi 
va ikkinchisi ko‗p ishlatiladi. CHunki, qadimgi falsafada differensiallashuv sodir 
bo‗lib, bu differensiallashuv falsafaning ezoterik (mistik) qatlami hisoblangan. 
Aristotel «falsafaning o‗zi», «birinchi falsafa», «sofiya» yoki «xususiy metafizika» 
va «umumiy metafizika» deb ko‗rsatgan qatlamdan fizikani ajratgan. Qadimgi 
yunon falsafasining, ya‘ni metafizikasining mazmunini tashkil etgan muhim 
tushunchalar, ayniqsa harakat manbai (ijodkor sabab) yoki uning maqsad sababi 
bo‗lgan xudo haqidagi g‗oyalar esa naturfalsafa mazmuniga kirmaydi. Lekin 
hozirgi davr fanida, ayniqsa tizimlar nazariyasi 3 va 4 sabablari ham tabora 
olimlarning diqqat markaziga aylanmoqda).