Ni topish, xarajatlar sig'imini hisoblab chiqarish va boshqalar ustida ham ulkan izlanishlar olib borgan. U hisobchilikning kartochka shaklini tashviqol qilgan. 417 Genrix Niklish (1876-1946) nemis buxgalteri

0.2. Germaniya maktabi xx asrning birinchi yarmida Germaniya buxgalterlar maktabi ustunlik qila bosh lagan. Ularning yorqin namoyondalaridan biri l.F.Sher bo'lib, u buxgaJteriya hisobining asosini schotlar emas, balki balans tashkil etadi deb hisoblagan. U buxgalteriya hisobining tuzilishi va mazmunini umumiylikdan xususiylikka qarab o'rgangan. Italiya maktabi ham, fransiya maktabi ham xususiylikdan umumiylikka tomon harakatlangan. I.F.Sher tomonidan yaratilgan hisob nazariyasi balans nazariyasi deb atalgan. I.F.Sher kapital tenglamasini ishlab chiqqan: A-M=K (Aktiv - Majburiyat = Kapital) Ushbu tenglama Sher postulati deb ataladi. Uning mazmuni korxona kapitali uning aktivlari va majburiyatJari o'rtasidagi farq sifatida aniqlanishini bildiradi. Bundan balans tenglamasi keltirib chiqarilgan. A=K +M (Aktiv '"' Kapital + Majburiyat) Shunday qilib, I.F.Sher nazariyasiga ko'ra, har qanday hisobchilikning asosini balans tashkil etadi. /ogun Fridrix Sher (1846-1924) - shvetsariyalik buxgalter, buxgalteriya amallarini ikki qator schotlaming (aktiv va passiv) shaklan nazariyasidan kelib chiqqan holda matematik bayon qilgan. U hisob balansdan boshlanadi va undan schotlar kelib chiqadi; sintetik schotlar bO'yicha yozuvlar analitik schotlar bO'yicha yozuvlarga qaraganda katta ishonchga sazovor deb hisoblagan. Balansni, xususan oborot mablag·larini tahlil qilish, Ilzarar ko'rmaslik nuqtash>ni topish, xarajatlar sig'imini hisoblab chiqarish va boshqalar ustida ham ulkan izlanishlar olib borgan. U hisobchilikning kartochka shaklini tashviqol qilgan. 417 Genrix Niklish (1876-1946) - nemis buxgalteri. ~lalik balans nazariyasining asoschisi. Ushbu nazariyaga muvofiq, balans korxona ixtiyoridagi mol-mulklarning qiymati aniq hisoblab chiqariladi. Bu mol-mulklar balans tuziladigan sanalia sotilishi murnkin bo'igan bahoda taqdim etilgan bo'lishi lozim. G.Nikiish balans faqat shundagina korxonaning haqiqiy moliyaviy ahvolini aks ettiradi deb hisoblagan. U balansning asosiy vazifasi kreditorlar manfaatini himoyalash deb faraz qilgan. Bunda 1I korxona foydasini nafaqat o'z kapitalini, balki tashqaridan jalb qilingan kapitalni ham ishlalishning natijasi sifatida o'rgangan. Eygen Shmalenhax (1873-1955) - nemis buxgalteri, dinamik balans nazariyasi asoschisi. Bu nazariyaga muvifiq balans moliyaviy natijalaming aniq hisoblab chiqarilishini va kapitalning harakatini takror ishlab chiqarishning turli bosqichlarida aks ettiradi. Shmalenbax korxonada sarf qiJingan, mablag'larning doiraviy aylanish bosqichlarini ko'rsatadigan. detsimal davr bo'yicha tuzilgan yagona schotlar rejasini yaratgan. U xarajatlar va daromadlar o'rtasiga qat'iy chegara qo'ygan, grafik va sxemalami ishlab' chiqqan va keng qo'llagan. Ushbu grafik va sxemalardagibar xii figuralar schotIarning u yoki bu guruhlarini, chiziqlar esa ular o'rtasidagi bog'lanish(korrespondensiya)larni ifodalaydi deb hisoblagan. Schotlar balansga munosabatiga ko'ra akti" va passiv schotlarga bo'lingan. Ularing tomonlari qarama-qarshi hisoblangan: skli\' schotning debetida - ko'payish, kreditida kamay ish, passiv schollarda esa aksincha. Shuningdek, Germaniya maktabida G. NikJish, E. Shmalenbax, F.Gyugli va boshqalat buxgalterlik ilmining taraqqiyotiga ulkan hissa qO'shganlat. Fridrix GyugJi (1833-1902) - shvetsariyalik buxgalter, kameral buxgalteriyani eng to'liq bayon qilgan va uni buxgalteriya hisobi digrafik patrimonal tizimining an'anaviy qoidalari bilan uyg'unlashtirishga harakat qilgan. Uyg'wtlashtirishning mohiyati pul mablag'lanni hisobga olish tizimiga, ulaming tayinlanish (rejalashtirilgan datomadlar va xarajatlar) va bajarilishi (haqiqiy daromadlat va xarajatlar)ni birbitidan ajratish bilan bog'liq bo'igan nazotat muomalalarini kiritishdan ibotat. Ushbu yondashuv konstant buxgaltetiya nomini olgan. GyugJi birinchilardan bo'lib hisobchilik shakJlatini tahlil qilgan. Shunday qilib, Germaniya maktabida balansshulloslik yo'nalishi vujudga kelgan, iqtisodiy tahlil tivojlangan, tannarx hisoblash bO'yicha 418 qoidalar shakllangan va buxgalteriya hisobining markazlashgan va markazlashmagan turlari vujudga kelgan.

1. 
   BUXGALTERIYA HISOBI RIVOJLANISHINING TARIXIY JIHATLARI MoziygQ qaytib ish ko'rish xQyrlik, deydilar. Abdulla Qodiriy 17.1. BUIgalteriya hisohining tarixiy taraqqiyoti to'g'risida umumiy ma'lumotlar «Tanx - bu o'tmishga oid fakt va hodisalar majmui»16.Tarix hamisha odamlar e'tiborini jalb etib kelgan. Har bir odam uchun o'z -Vatanining, o'z oilasining va o'z kasbining tarixini biIishi muhim ahamiyatga ega. Vatanimiz jahon hamjamiyatida o'zining munosib o'mini topgan hozirgi paytda har bir kasbning, jUl11ladan, buxgalterlik hisobining ham tarixini o'rganish zarurligi muhim ahamiyat kasb etmoqda. O'tmish tajribasini puxta bilgan buxgalter yiJlar o'tib o'z kasbining piriga aylanadi. Tarixda ma'lum bo'lgan narsalami ixtiro qilish uchun bekorga vaqt sarflab, yangidan «g'i/dirak kash! erib» yunnaydi. Buxgalterlik ilmining tarixini o'rganuvchi uni takomillashtirishga harakat qilishi, fandagi haqqoniylik va xolislikni t a'minlashga o'z hissasini qo'shishi hamda mting istiqbolini tasavvur eta olishi mumkin. Zero, (,Moz~l'ga qaytib ish ko 'rish xayrlik, deydilan> 17. Buxgalteriya hisobiga oid ilmiy va o'quv adabiyotlarida hisob insoniyat tamadduni (sivilizatsiyasi) bilan birga taxminan 6000 yillar muqaddam vujudga kelganligi to'g'risida ma'lwnotlar mavjud. Kishilik jamiyatining o'sib boruvchi ehtiyojlari hisobning rivojlanishiga olib kelgan va bu o'z navbatida sivilizatsiyaning, xususan uning yozuv va matematika kabi ajrnlmas qismlal'ining rivojiga ulkan hissa qo'shgan. Buxgalterlik hisobining tarixi haqidagi hozirgi kunda mavjud manbalarda ta 'kidlanishicha, bu fanning asoschilaridan biri italiyalik matematik professor Luka Pacholi hisoblanadi. Uning 1494-yili Venetsiyada nashr qilingan «(Schotlar va yozuvlar haqidagi traktat»
   

Buxgalterlik hisobi ilmiga oid tadqiqotlarda ta'kidlanishicha, uning hozirgi zamon tushun-chasidagi nazariyasi va amaliyotining rivojlanishi sanoat, savdo va pul-tovar munosabatlarining rivojlanishiga bog'liq, shu munosabat bilan turli marnlakatlarda buxgalterlik ilmining o'ziga xos maktablari vujudga kelgan. - Buxgalterlik ilmining quyidagi maktablari shakllanganligi ihniy asoslangan22 : I. ltaliya maktabi. 3_ Germaniya maktabi. 2. Fransiya maktabi. 4. Anglo-amerika maktabi.
0.4Kontinental Evropa va Yaponiya mutaxassislari ushbu model mutaxassislari tomonidan ko'rib chiqiladi. Bu erda buxgalteriya hisobining o'ziga xosligi ikki omilga bog'liq: yirik bank kapitaliga va soliq-byudjet organlarining talablariga rioya etilishi. Investitsiyalarni jalb qilish banklarning bevosita ishtirokida amalga oshiriladi, shuning uchun qimmatli qog'ozlar bozori ishtirokchilari uchun emas, balki ular uchun emas, balki ular uchun mo'ljallangan. Qit'a modelida davlat idoralari hisobot berish tartibiga sezilarli ta'sir ko'rsatmoqda. Bunga soliq yig'ish uchun davlatning vazifasi ustuvorligi bilan izohlanishi mumkin. Asosan, ushbu modelli mamlakat, shuningdek, boshlang'ich baholashning bebaho qismi printsipi bilan ham boshqariladi. Rossiya qit'a hisobi modeli, Germaniya va Frantsiya ham buxgalteriya hisobiga aniq ta'sir ko'rsatdi.
Ushbu model ishlatiladi: Avstriya, Jazoir, Angla, Belgiya, Burkina-D, Gerkia, Germaniya, Lyuksemiya, Kamerun, Lyuksemburun, Mali, Portugaliya, Rossiya , Senegal, Sierra Leone, Togo Frantsiya, Shveytsariya, Shvetsiya, Yaponiya.

Germaniya uzoq vaqtdan beri buxgalteriya an'anasi mavjud bo'lib, bu esa inqilobdan oldingi Rossiyada buxgalteriya hisobi shakllanishiga ta'sir ko'rsatdi. Germaniyada buxgalteriya hisobi va hisobotining qonunchilik bazasi boshqa masalalar bilan bir qatorda, hisobot berish masalalarini tartibga soladigan savdo kodeksi hisoblanadi; U balans va daromadlar to'g'risidagi hisobotni mazmun va tayyorlash qoidalarini batafsil ko'rib chiqadi. Germaniyada bir milliard rejasi, sanoat, savdo, moliya institutlari uchun tarmoq rejalari ishlab chiqilgan yagona milliard rejasidir.
Germaniyada buxgalteriya va hisobotlarga katta ta'sir ko'rsatadi, agar ular buxgalteriya tanaffuslarini topmagan bo'lsa, soliq imtiyozlaridan foydalanishni deyarli taqiqlaydigan soliq qonunchiligini ta'minlaydi.
Germaniyada rasmiy ravishda qabul qilingan buxgalteriya hisobi tamoyillari bo'lmaganligi sababli, hisobotlarning ko'p munozarali masalalari va hisobga olish ma'lumotlari sudda hal qilinadi. Majburiy bo'lmagan buxgalteriya hisobi va hisobotlar bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilishi institutda (institut instituti instituti instituti 1931 yilda tashkil etilgan buxgalterlar institute tomonidan amalga oshiriladi.
Agar siz buxgalteriya hisobi va hisobot masalalarini boshqarishda turli nemis manbalarini saralashga harakat qilsangiz, quyidagi hujjatlar muhimligi bilan ajralib turishi mumkin:
1) tijorat qoidalari;
2) soliq qonunchiligi;
3) soliq ko'rsatmalari;
4) buxgalteriya hisobi materiallari;
Germaniya qonunchiligida kompaniyalar faoliyati, I.E. kompaniyalari faoliyati to'g'risida ma'lumotlarga ko'proq e'tibor beriladi. Buxgalteriya tashkilotlariga qaraganda hisobot. Kitobda Y. Bethe "Balansing" hisobotning quyidagi ta'rifini beradi: "Hisobotga ko'ra, tashqi hisobot foydalanuvchilari o'z aksini, shuningdek uning kompilyatori aks etadi, ular shunchalik to'liq, aniq va tegishli fikrga ega bo'lishadi Tashkilotning iqtisodiy faoliyatining iqtisodiy faoliyatini boshqarishi mumkin bo'lgan va uning yordami bilan olingan. "