Nerv sistemasi va funksialari Nerv sistemasining funksiyasi 2 qismga bo’linadi

Nerv sistemasi va funksialari

Nerv sistemasining funksiyasi 2 qismga bo’linadi:

• 1-funksiya odam organizmining barcha hujayra, to’qima, organlari va sistemalarining ishini boshqarish, tartibga solish va ularning ozaro bog’lanishini taminlash.(I.P.Pavlov quyi funksiya deb atagan) Bu vazifani orqa miya, uzunchoq, o’rta, oraliq miya va miyachadagi nerv markazlari.
• 2-funksiya tashqi muhit b/n bo’glanish, moslashish, atrofdagilar b/n munosabat o’rnatishi (fikrlash, o’rganish, muommala)ni taminlash (Pavlov oliy nerv faoliyati deb atagan) Vazifani bosh miya yarim sharlari va po’stloqdagi nerv markazlari.

Nerv sis. 2qismdan:

• Periferik nerv sis. – orqa miyadan chiquvchi 31juft sezuvchi va harakatlantiruvchi nerv tolasi, bosh miyadan chiq. 12juft nerv va umurtqa pog’on. Atrofida va ichki org.da joylashgan nerv tugunlari kiradi.
• Markaziy nerv sis. – orqa va bosh miya kiradi.

Funksiyasiga ko’ra nerv sis 2qismga

• Somatik nerv sis. - odam tanasining sezgi org/, skelet muskul/i ishini boshqaradi

• Vegetativ nerv sis. – ichki org./ (ayr., qon ayl., ovqat hazm qil., jinsiy) va ichki sekretsiya bezlari ishini va moddalar almashinuvini boshqaradi.

Orqa miya

• umurtqa pog’onasi kanalda joylashgan, 40-45sm, 30-40 gr bo’ladi. 31-33ta (8tasi bo’yin; 12tasi ko’krak; 5tasi bel; 5tasi dumg’aza qismida joylashgan) segmentdan iborat.
• 1-tashqi qism oq modda nerv tolalaridan
• 2-ichki qism kulrang modda nerv hujayralaridan

Orqa miya segmentlari funksiyasi:

• - bo’yin segmenti nerv markazlari bosh sohasidan ko’krakning 5-qovurg’asigacha, qo’lning tashqi yuzasi, kaft va barmoqlar terisi va muskul/ining sezish va harakatlanishini tam.
• - ko’krak segmenti nerv mark./ 5-qovurg’agdan qovuqqa qadar va qo’lning ichki yuzasi teri va muskullari va shu sohadagi ichki a’zolarning sez. va harak. tam.
• - bel segmenti nerv mark./ qovuqdan boshlab oyoq/ning oldingi yuzasi va barmoq/gacha bo’lgan to’qima va org/ sez. va harak.

Bosh miya

• bosh miya 2 qismdan iborat bosh miya yarim sharlari va bosh miyaning stvol qismi (uzunchoq miya; Varoliev ko’pri (miya ko’pri)gi; o’rta va oraliq miya va miyacha kiradi)

• Uzunchoq miya: reflektor va o’tkazuvchanlik funk. bajar. Reflektor funk- nafas olish, yurak ishini boshqarish markazi; ko’zni ochib-yumish, ko’z yoshi, yo’talish, aksirish, oshqozon-ichakda shira ajralishini boshqarish reflekslari markazi joy.

• miya ko’prigi (Varoliev ko’prigi) – reflektor va o’tkazuvchanlik funk. – uchlik, ko’z soqqasini va yuz muskullarini harakat. Nerv markaz/ joylashgan.

• O’rta miya: qoramtir moddali nerv markazi ovqatni chaynash va yutish reflekslarini, qo’l barmoqlari nozik harakatini boshqaradi. Qizil tana – muskullar tarangligini. Po’stloq osti ko’rish mark.

Po’stloq osti eshitish mark.

• Oraliq miya – ko’rish do’mboqlari (talamus) va do’mboq osti soha (gipotalamus)

• ko’rish do’mboqlari (talamus) po’stloq osti sezgi markazi b/b issiq sovuq, og’riq, tam, hid eng avval shu mark. orqali qabul qilinadi

• Gipotalamus – vegitativ nerv sis mark. joy. Ichki azo/ kayifat, ochlik to’qlik, hayajon, modda almash. boshq. Gipofiz ishi ham boshqariladi

• Miyacha – barcha muskullar tarangligi, harakatlarning tartibli bajarilishi, muvozanat.