Нефтни қайта ишлашда каталитик жараёнлар фанида маърузалар матни

Каталитик крекинг жараёнида олинадиган хом-ашёни сифати


Каталитик крекинг жараёнида углеводород, газ асосан С₄, изобутан ва бутиленлар, суюқ маҳсулотлар ва катализатор юзасига ўтирган кокс ҳосил бўлади. Суюқ маҳсулот ректификация қурилмаларида ректификация қилиниб бензин, енгил ва оғир газойл ажратиб олинади. Каталитик крекинг жараёнида таркибида цеолит (10-20%) бўлган катализаторларни қўлланилиши натижасида чиқаётган бензинни миқдори ошиб, шунингдек, газ ва газойлни миқдори камайди. Бензинни таркибида тўйинмаган углеводородларни ошиши, реакторда ҳароратни ошиши билан кузатилди.
Каталитик крекинг жараёнида реакторда катализаторни мавҳум қайнаб турувчи қаватда ишлатилиши натижасида бензинни таркибида (юқори олтингугуртли нефтлардан олинган фракция) туйинмаган углеводородларни миқдори камайиши, ароматик углеводородларни миқдори ошиши, шунингдек, октан сони ҳам ошди.
Каталитик крекинг катализатидаги қолдиқ оғир вакуум газойли таркибида ароматик углеводородлар кўп бўлади. Уни электрод кокси олиш учун хом-ашё сифатида ишлатилиши мумкин.


Каталитик крекинг жараёни катализаторлари ва уларнинг регенерацияси


Каталитик крекинг жараёнида алюмосиликат катализаторларидан ташқари ҳозирги вақтда, цеолит бўлган ва редкозамел элементлари билан модификация қилинган катализаторлар, АШНЦ, АШНЦ-1, АШНЦ-3,6,12, ЦЕОКАР-2 фтор ва стронций билан модификация қилинган, катализаторлар ишлатилади. Нефт маҳсулотларини ишлаб чиқаришни кенгайтириш ва мотор ёқилғиларини кўпайтириши муаммоларини ҳал қилиш учун каталитик жараёнларни қайтадан тубдан ўзгартиришни талаб этади. Бу жараёнларни фаоллигини ошириш учун биринчидан жараёнларда ишлатиладиган катализаторларни фаоллигини ва селективлигини ошириш ва узоқ даврда юқори фаоллигини таъминлаш керак.
Катализаторни ишлатиш даврида унинг юқорида кўрсатилган хоссалари ёмонлашади. Чунки катализаторнинг ишлаш вақтида унинг юзасига кокс ўтириб қолиб, унинг фаоллиги сусаяди. Катализатор юзасидан кокс йўқотилса, унинг фаоллиги таъмирланади. Саноатда коксни катализатор юзасидан йўқотиш учун уни юқори 400-450С да оксидлаш орқали йўқотилади. Айрим катализаторларни регенерация қилиш, реакторни ўзида ҳаво кислородини бериш орқали олиб борилади. У вақтда катализатор реактор билан регенератор орасида циркуляция қилиб турилади.