Нефть битумлари турлари. Битум таркибларини модификациялаш усулида яхшилаш 1 Умумий маълумотлар

Физик-механик хоссалар. Битумларнинг сифати ва ишлатилиш соҳалари қовушоқлиги (қаттиқлиги), чўзилувчанлиги каби хоссаларига боғлиқ бўлади.
Битумнинг қовушоқлиги пенетрометр асбоби ёрдамида игнанинг ботиш чуқурлиги билан ўлчанади.
Юк остидаги игнанинг ботиш чуқурлиги (0,1 мм аниқликда) қанча катта бўлса, битумнинг қовушоқлиги шунчалик кичик бўлади ва битум юмшоқ маркадаги битум ҳисобланади.
Битумнинг юмшаш ҳарорати “ҳалқа ва шар” асбоби ёрдамида аниқланади. Бу усулда ҳалқа ичига тўлдирилган битум устига қўйилган шар идишдаги сув иситилиши натижасида хусусий массаси таъсирида ҳалқа ичидан ўтади; айнан ушбу ҳолатда белгиланган сувнинг ҳарорати битумнинг юмшаш ҳароратини билдиради.
Битумнинг чўзилувчанлиги дуктилометр асбобида аниқланади. Битумдан тайёрланган намунанинг (“саккиз” шаклида) 25⁰С ҳароратда узилиш пайтигача чўзилиши узунлиги (см ҳисобида) битумнинг чўзилувчанлик кўрсаткичи ҳисобланади.
Битумнинг чақнаш ҳарорати битум махсус асбобда қиздирилганда муайян ҳароратда ўз-ўзидан алангаланиши билан белгиланади. Чақнаш ҳарорати битум асосида композицион материаллар тайёрлаш технологик жараёнларида параметрларни аниқлаш учун аҳамиятга эга.
Битумга марка қовушоқлиги, юмшаш ҳарорати ва чўзилувчанлигига қараб берилади. Унинг маркасига нисбатан ишлатилиш соҳаси аниқланади. Ишлатилиш соҳасига нисбатан битумлар қурилиш, томбоп ва йўл қурилиши турларига бўлинади.
Нефт битумларининг асосий физик-механик хоссалари 22.1 жадвалда берилган.
Нефт битумлари ёғоч бочкаларда, бидонларда, фанер ёки металл-фанер барабанларда, қоғоз қопларда ташилади. Катта миқдордаги битумлар иситиш қурилмалари билан жихозланган темир йўл цистерналарида ёки платформаларда ташилади. Битумлар махсус ёпиқ омборхоналарда ёки қуёш нури ва ёғин-сочиндан ҳимояланган бостирмаларда сақланади.
Қурилиш битумлари асфалт қоришмалар ва бетонлар, мастикалар, эмулсиялар ва бошқа композицион материаллар тайёрлашда ишлатилади.
Томбоп битумлар том гидроизоляцияси ва томбоп ўрама материаллар олишда асос (масалан, картон) юмшоқ битумларга шимдирилади, қаттиқ битумлар эса юзасига сепилади. Йўл битумлари асосан автомобил йўллари ва аэродром қопламалари қурилишида ишлатилади.