Neft va gaz mahsulotlarini tashish va saqlash texnologiyasi

25-rasm.YoTKlarning qismlari:
1 – so‘rish tizimida ishlovchi ikki jo‘mrakli YoTKning gidravlik
bloki; 2 – so‘rish tizimida ishlovchi bir jo‘mrakli YoTKning gidravlik
bloki; 3 – bosim ostida ishlovchi YoTKning gidravlik bloki; 4 – nazorat
hisoblagichlar; 5 – YoTKlar uchun yonilg‘ini bosim ostida yetkazib
beruvchi, sig‘imlarga yaqin joylashtirilgan alohida agregat; 6 – yonilg‘i
quyish jo‘mragi va uning ulash detallari.
Gidravlik qarshiliklarni kamaytirish va kolonkalardagi truba o‘tkazgichlarni
qisqartirish evaziga uning o‘lchamlarini kichraytirish maqsadida, YoTKning bir qancha qismlari alohida monoblokka yig‘ilmoqda.
Monoblokka, asosan elektrodvigatel, nasos, filtrlar, gaz ajratkich, qalqovichli kamera, hajm o‘lchagich va teskari klapan o‘rnatiladi. Nasos-monoblok tarkibiga quyidagi qismlar kiradi: Dag‘al filtr – benzin tarkibidagi 100 mkm dan, dizel yonilg‘isidagi 20 mkm dan yirik bo‘lgan mexanik aralashmalarni tutib qoladi. Ular yonilg‘iga tashish jarayonlarida sisternadagi cho‘kmalardan, zanglagan metall idishlar va truba o‘tkazgichlar yuza qismlaridan, atrof-muhitdagi changlar hisobidan o‘tishi mumkin. Filtrlar qog‘ozli bo‘lib, metall korpusga yig‘iladi va YoTKning so‘rilish tizimiga o‘rnatiladi. Vaqti-vaqti bilan ularning filtr elementlari almashtirilib turadi. Ushbu filtrlar yonilg‘ini sifatini saqlash bilan bir vaqtda nasos detallarini eyilishdan, tirnalishdan saqlab turadi.
YoTKlarning nasosi sifatida (26--rasm) rotor-shiberli, rotorporshenli yoki kurakli sinflarga kiruvchi nasoslardan biri o‘rnatilgan bo‘ladi. Bunday nasoslar korpusdan, rotordan, ikki tomondagi qop qoqlardan tashkil topgan bo‘lib, ulardagi shiber yoki kurakchalar
rotordagi maxsus chuqurchalarga o‘rnatilgan bo‘ladi.
26-rasm. Rotor-shiberli nasos chizmasi:
1 – nasos vali; 2 – podshipnik; 3 – qopqoq; 4 – shkiv; 5 – vtulka;
6 – manjeta; 7 – korpus; 8 – qopqoq; 9 – segment-shponka;
10 – yassi haydash kamerasi; 11 – klapan; 12 – prujina; 13 – sozlash
vinti; 14 – tiqin; 15 – kurakcha; 16 – yassi so‘rish kamerasi; 17 – rotor;
18 – haydash bo‘shlig‘i.
Elektrodvigateldagi aylanma harakat tasmalar va shkiv orqali rotorga o‘tadi. Rotor aylanganda kurakchalar markazdan qochma kuch ta’siridan tashqariga intiladi va korpusning ichki devorlariga yaqinlashib yonilg‘ini so‘rish kanalidan haydash kanaliga o‘tkazadi va u yerda 0,25–0,30 MPa bosim hosil qiladi. So‘rish va Haydash kanallari orasiga o‘rnatilgan, vint yordamida sozlanuvchi klapan 0,15–0,18 MPa bosimgacha yopiq holda bo‘lsa, bosim oshishi bilan yonilg‘ini nasos korpusida qisman aylantirib turishini, bosim 0,25–0,30 MPa gacha etganda esa, ushbu miqdorda ushlab turishini
ta’minlaydi
Yonilg‘i quyish jo‘mragi korpusdan, ishchi klapan, boshqaruv dastagi, to‘sish klapani hamda shlangga ulash qismlaridan tashkil topgan bo‘lib, ular shartli ravishda Ду20, Ду25, Ду32 va Ду45 markalari bilan belgilanadi va bu raqamlar jo‘mrakning millimetrdagi shartli diametrini ko‘rsatadi
YoTKlaridan quyidagi sharoitlarda foydalanish tavsiya etiladi:
– atrof-muhit harorati –40 °C dan +50 °C gacha, havoning nisbiy namligi 30 dan 100 %gacha, atmosfera bosimi 84,0–106,7 kPa (630–800 mm simob ustuni) gacha bo‘lganda;
– tarqatilayotgan yonilg‘i qovushqoqligi 0,55 dan 40 mm2/s (santistoks)gacha bo‘lganda;
– tarkibida suv va smolalarning miqdori yonilg‘ining me’yoriy texnik hujjatlarida ruxsat berilgan miqdordan ko‘p bo‘lmaganda