Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

                                  О‘zanli suv olish inshooti 
 
О‘zan orqali suvni tayyorlash ikkita sxemada amalga oshiriladi: vakuumli va 
nasosli.  Vakuumli  yoki  sifonli  suv  olishda  (10.3-  rasm)  tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri  suv 
oluvchi inshootning yaqiniga о‘zanga quduq quriladi va unga gruntli yostiq orqali 
yer usti manbalaridan suv filtrlanib tо‘planadi. Tayyorlash va tashish qurilmasining 
tarkibiga  quyidagi  elementlar  kiradi:  vakuum  kollektori;  vakuum  rezervuari; 
birinchi  kо‘taruvchi  nasos  stansiyasi;  bosimli  quvur  uzatmalar  va  magistral  suv 
uzatmalar.  О‘zandagi  quduqning  chuqurligi  20  metrgacha  bо‘ladi,  70-90  m 
uzoqlikda, qirg‘oqdan suv  havzasigacha  uzoqligi bir-biridan 150-200  m oralig‘ida 
quriladi.  Ishlatish  quvurining  diametri  300  mm,  suv  kо‘taruvchi  quvur  200  mm, 
usti qismi 15 metr diametrdagi halqali beton va germetik lyuk bilan jihozlanadi. 
Birinchi bosqichdagi kо‘tarib beruvchi nasos stansiyasi vakuum nasosi bilan 
jihozlanadi, о‘zandagi quduqdan sifonli suv olgichni ta’minlab beradi, nasoslar esa 
qatlam bosimini saqlab turish tizimiga va magistral suv uzatmalariga suvni uzatadi. 
Birinchi  bosqichdagi  nasos  stansiyasida  markazdan  qochma  nasoslar  qо‘llaniladi, 
haydash  hajmiga  bog‘liq  holda  tanlanadi.  Bunday  sxemada  suvni  tozalashda  suv 
о‘zan  tagidagi  qumli  yostiqlar  orqali    filtrlanadi.  Yuqori  bosimli  nasos 
stansiyalariga 
uzatishdan 
oldin 
suv 
shoxsimon 
nasos 
stansiyalarining 
maydonchalarida  tozalanadi.  О‘zan  ostidagi  suvning  sathi  yuqori  bо‘lganda  bu 
sxemada suv uzatish yetarlicha samaralidir.
 
 
10.3 -rasm. Sifonli suv olish inshooti sxemasi: 
1-qumli  yostiq;  2-о‘zan  osti  qudug‘i;  3-guruhli  sifonli  kollektor;  4-vakuum 
qozon;  5,  12-nasoslar;  6,  14-nasoslar  stansiyasi;  7,  8,  9,  13-suv  uzatmalar;  10-
rezervuar; 11-qabul qiluvchi quvur uzatma. 
 
О‘zan  ostidan  suvni  nasos  bilan  olishda  suvni  tayyorlash  sxemasi  unga 
nisbatan  pastda  joylashganda    (8  metrdan  pastda)  foydalanish  mumkin.  Bunday 

---

 
70 
sharoitda  har  bir  о‘zan  osti  qudug‘i  markazdan  qochma  nasos  yordamida 
jihozlanadi  va  elektr  yuritmalari  yerning  ustiga  chiqariladi.  Otma  chiziqlarga  va 
yig‘ish suv uzatmalariga suv ikkinchi bosqichdagi kо‘taruvchi stansiyadan beriladi, 
bu  nasoslar  temir  betonli  yer  osti  rezervuarining  tarkibiga  kiradi.  Ikkinchi 
bosqichdagi  kо‘taruvchi  nasoslar  bosimli  quvur  uzatmalarga  va  keyin  esa 
shoxsimon nasos stansiyalariga neft konining QBST tizimiga uzatadi.