Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

2.2. Neft mahsulotlarini quvur uzatmalar orqali tashish 
Neft  sanoatida  quvurli  uzatma  orqali  tashish  deganda  uzoq  masofaga  neft  va  neft 
mahsulotlarini  quvur  orqali  uzatishga  aytiladi.  Magistral  quvur  uzatmalarga  haydaladigan 
suyuqliklarga  bog’liq  holda:  neftni  haydashga  –  neft  uzatmalar;  suyuq  neft  mahsulotlarini 
(benzin, mazut, kerosin, dizel yoqilg’isi) qayta uzatishga neft mahsulotlari uzatmasi deb ataladi. 
Bir  xil  turdagi  neft  mahsulotlarini  uzatishdagi  atamalarga  –  «benzin  uzatmalari»,  «kerosin 
uzatmalari», «mazut uzatmalari» va hakozolarga bo’linadi. 
Magistral  neft  va  neft  mahsulotlarini  uzatmasi  qurilish  normasi  va  qoidasiga  muvofiq 
1400  mm.li  diametrgacha  quriladi  va  bosim  ko’rsatkichi  10  MPa  –  dan  yuqori.  Magistral 
quvurlar  orqali  neft  va  neft  mahsulotlari  qazib  olish  tumanidan,  ishlab  chiqarish  yoki  saqlash 
joyigacha,  iste’mol  –  neft  bazasigacha,  qo’yish  punktigacha  va  alohida  sanoat  korxonasigacha 
tashib etkazib beriladi.  
Magistral  neft  va  neft  mahsulotlarini  uzatmasi  quvurlar  diametri  bo’yicha  to’rtta  sinfga 
bo’linadi. 
I sinfga – diametri 1400 – 1000 mm quvur uzatmalar kiradi;  
II sinfga – diametri 1000 – 500 mm quvur uzatmalar kiradi;  
III sinfga – diametri 500 – 300 mm quvur uzatmalar kiradi; 
IV sinfga – diametri 300 mm dan kichik diametrli quvur uzatmalar kiradi. 
Magistral quvur uzatmalar ishlash shartiga va payvandli birikmalarni nazoratiga muvofiq 
(neft uzatmalari, neft mahsulotlari uzatmalari va gaz uzatmalari) quyidagicha toifaga bo’linadi. 
2.1- jadval  
Har xil toifadagi gaz uzatmalarning ishlash sharti bo’yicha koeffitsientlari 
 
Magistral quvur 
uzatmalarning toifasi va 
ularni uchastkasi 
Quvur uzatmalarni 
mustahkamlik hisobi bo’yicha 
ishlash sharti koeffitsientlari 
Fizik usulda nazorat 
qilishda bo’lgan payvandli 
birikma montaji soni % - da 
V 
0,6 
100 
I 
0,75 
100 
II 
0,75 
100 
III 
0,90 
100 
IV 
0,90 
<20 
           
V  –  va  I  toifadagi  magistral  quvur  uzatmalar  trassada  P
sinov
  =  1,25  P
ishchi
  bosimda 
gidravlik sinovdan o’tkaziladi, qolganlari oldindan sinalmaydi. 
Ma’lumki,  magistral  quvur  uzatmalar  har  xil  mahalliy  joylardan  o’tganligi  uchun, 
tavsiloti  ularni  ishlatish  shartiga  ta’sir  qiladi.  Shuning  uchun  ishlatish  sharti,  ishonchliligi  va 
mustahkamligi  bo’yicha  toifalarga  bo’linadi.  Magistral  quvur  uzatmalar  (MQU)  –  yotqizilish 

---

 
204 
diametri  bo’yicha  700  mm  dan  kichik  bo’lsa  –  IV  toifaga,  700  mm  va  undan  katta  bo’lsa  III 
kategoriyaga bo’linadi. 
 
 Gaz ajraktgichni hisoblash tartibi 
 
Gaz ajratgichning devorining qalinligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: