Neft va gaz konlari geologiyasi

Jins, namuna olingan joy	Sao	MgO	so2	Si02	A1203	Fe2 O,	MPO	K20	so	R2 05
no
Bur (Kuybishev oblasti)	52,10	1,15	41,2	3,26	0,95	0,70	-	-	Izi	-	-
OK bur. Angliya	52,84	0,30	43,27	0,85	0,18	0,13	0,04	-	-	-	-
Organogen – shlam li oxaktosh Kaspiy buyi botikligi, kuyi karbon	55,64	0,02	43,38	0,16	0,07	^-	-	-	-	Izi	-
Turli zararli oxaktosh paleogen, Fargona vodiysi	46,50	0,26	36,58	2,29	0,27	1,30	-	-	-	-	12,68
Oxaktosh, Myachkovo, Moskva oblasti	53,25	0,59	39,95	anikllanmagan	0,11	0,08	-	-	-	-	-
Mergel, yukori yura, Kaspiy buyi botikligi	37,81	0,28	29,73	anikllanmagan	anikllanmagan	0,62	-	-	"	"	31,57
Dolomit, Myachkovo, Moskva oblasti	30,95	16,87	38,28	1,05	0,71	0,32	-	0,10	0,51	0,03	4,05
Dolomit urta karbon Orenburg	30,35	21,13	46,91	1,44	0,61 .	0,09	0,09		0,06	0,01

Xemogen ohaktoshlar asosan qatlamsimon yotqizikqqa ega.
Chaqiq ohaktoshlar. Ular 50 % ortiq turli darajada silliqlangan ohaktosh bo'laklaridan iborat. Bundan tashqari chig'anoq bo'laklari hamda oolitlar, qumli, alevritli va gilli materiallar xam ishtirok etadi. Jinsning asosiy komponentlari kaltsit bilan semonlanadi. Ohaktosh bo'laklarining o'lchami birnecha mm dan birnecha sm gacha bo'ladi. Shuning uchun oxaktoshli konglomerat, brekchiya, qumtosh, alevrolit turlarga bo'linadi. Chaqiq ohaktoshlar uchun qatlamsimon va linzasimon yotish xos.
Bo'r - spesifik karbonat tog'jinsi bo'lib faqat yuqori bo'r yotqiziqlarida tarqalgan. U asosan kaltsitdan iborat bo'lib qisman qumtuproq aralashmasi ba'zida gilli va chaqiq materiallar ham uchraydi.
Gilli minerallardanmontmorillonit va gidroslyuda bor.
JinSning rangi och kulrang va ko'ng'irroq tusli oq. Bo'r bo'sh bo'lib
(g'ovakli 40-50 foiz) qo'lga yuqadi, suvni yaxshi shimadi, kislotada (10 % NS1)qaynaydi. Tekshirishlar shuni ko'rsatadiki bo'rning
asosiy qismi organik qoldiqlardan iborat. Organik qoldiqlar foraminifer, gohidachstropoda, pelesipoda va boshqa organizmlar chig'anoqlaridan iborat.
Bo'rning zarralar tuzilmasi pelitomorfli 2000-2500 m chuqurlikda qayta kristallanib zich yupqa yoki mayda zarrali ohaktoshga aylanadi. Jinsning tuzilishi massiv.
Dolomit keng tarqalgan tog'jinsi bo'lib, asosan mezozoy davrigacha
1 gan yotqiziqlar uchun xos. Uning asosiy tashkil qiluvchi qismi dolomitminerali bo'lib formulasi sa Mg(Co₃)2. Unda 30,4 foiz Sao, 21,9 foizYu va 47,7 foiz S0₂ bor. Dolomitdan tashqari jinsda kaltsit,singenetik minerallardan gips, angidrit, ba'zida tselestin, temirklfidi va boshqa minerallar ham uchraydi. Jinsni tashkil qiluvchiasosiy komponentlar nisbatiga ko'ra (50% dan ortik dolomit minerali bo'lsa) dolomit, ohaktoshliroq dolomit, ohaktoshli dolomit turlariga bo'linadi.
Dolomitning rangi ochiqroq havorangsimon-kulrang, kulrangsimon -sarg'ish, ko'kimtir - kulrang neftga to'yingan dolomitlar rangi qo'ng'ir, Jigarrangsimon – qoradir.
Dolomitlar mustaxkam, pastG'ovakli, gohida yoriqli. Zich turlari
Kuchsiz xlorid kislotasida qaynamaydi, poroshok holida esa u bilan reaktsiyasiga kirishib karbonat angdrid gazi ajralib chiqadi. Bu reaktsiyadolomit va ohaktoshni ajratishga yordam beradi. Dolomitlar xemogen,beogen va chaqiq, turlarga bo'linadi. Eng keng tarkalgan turi xemogendir.
Xemogen dolomitlar asosan dolomit mineralidan tashkil topgan
bo'lib gips, angidrit, kaltsit, gilli Zarralar, ikkilamchi kvars, xaltsedan, ko'mirsimon o'simlik qoldiqlari aralashmasi xam ishtirok etadi. Tuzilmasi zarrali. Sedimentogen dolomitlar asosan mikrozarrali, Yupqa zarrali yoki oolitli. Sedimentasiyadan keyingi jinslar turli tuzilmali–mikrozarradan yirik zarragacha, hamda turli zarrali,porfiroblastli. Mikro va Yupqazarrali dolomitlarda zarralar o'lchamibo'yicha bir xil. O'rta va yirik kristallar uchun (> 0,1 mm) rombik shaklxos. Shliflarda romb ko'rinishida uchraydi



Dolomitlar xosil bo'lishiga ko'ra bir – biridan farqlanuvchi o'ziga xos maxsus xususiyatlarga ega. Masalan, birlamchi cho'kindi dolomitlar uchun bir xil mikro zarrali yoki yupqa zarrali tuzilma xos. Diagenetik dolomitlar turli zarrali, rombik kristallar ichida OK, changsimon kaltsit zarralari uchraydi. Ikkilamchi dolomitlar yirik zarrali bo'lib anik rombik shaklga ega va begona ko'shimchalardan xoli. Bundan tashqari diagenetik va katagenetik dolomitlarda turli fauna qoldiqlari uchraydi. Birlamchi cho'kindi va diagenetik dolomitlar linzasimon va qatlamsimon, katagenetiklari esa qalinligi tez o'zgaruvchan noto'g'ri shaklda yotadi.
Biogen dolomitlar - kam tarqalgan jinslardir. Ular ichida rifey yotqiziklarida suv o'tli turi ma'lum. Paleozoy yotqiziklarida ular asta yo'qoladi.
Stromatolitli dolomitlar sayoz suvlarda ko'k yashil va boshqa suv o'tlarining yashashidan paydo bo'ladi.
Bunday jinslarning tuzilishi yupqa qatlamli qiya toshlardir. Jinsning tuzilmasi mikro va Yupqa zarralidir.
Chaqiq dolomitlar – maxalliy tarqalgan. Ular nisbatan qari dolomitli jins bo'laklaridan tashkil topgan. Bo'laklarning o'lchami va silliqlanish darajasi katta oraliqda o'zgaradi. Paleozoydan keyingi vaqtda sedimentogen dolomit hosil bo'lishi chegaralangan masshtabda bo'lganligi sababli mezozoy va nisbatan yosh yotqiziqlarda chaqiq dolomitlar juda kam uchraydi.
Mergellar tarkibi jihatdan ohaktosh – gil oralig'idagi jinsdir. Agar kaltsit o'rnini dolomit egallasa jins dolomitli mergel deb ataladi. Asosiy komponentlar kaltsit va gilli materiallar miqdori taxminan teng. Gilli materiallar tarkibida gilli minerallardan tashqari birmuncha asosan kvars va opaldan tashkil topgan pelit ishtirok etadi. Shu sababli ularning ishtirokida Si0₂ : A1₂0₃ mergellar da 8-14 etadi, gilli minerallarda ular 1,1-2,9 gacha. Mergellarda qo'shimcha sifatida alevrit va qum uchraydi. Ularning miqdori 10% gacha etadi. Mergelning doimiy komponentlari – Yupqa dispersli organik modda, kokkolitoforidning kaltsitli qoldiG'i, foraminifer, temir oksidi va sulfididir.
Jinsning rangi undagi qo'shimchalarga, asosan organik modda va temir birikmalarining borligiga boG'liq. Mergellar uchun turli tusdagi, bazida sarG'imtir yoki yashil tusdagi kulrang xos. Xromofor yuq bo'lganda jins oq rangga ega. Geologik tana shakli asosan qatlamsimon, tuzilishi massiv yoki qat–qat. Mergelning tuzilmasi pelitomorf, alevropelitli, psammopelitli.


Karbonat tog'jinslarining xosil bo'lishi.
Umuman karbonatli toG' jinslari suv xavzalarida (okean va dengiz) hosil bo'ladi.
Biogen ohaktoshlari suv xavzalarida yashovchi kaltsit aragonit maxsulotli organizmlar va kimyoviy yo'l bilan xosil bo'luvchi yoki kaltsit koldiqli fauna va floralarning maydalanishidan tashkil topgan mikrozarrali kaltsit karbonatidan xosil bo'ladi. Biomorf ohaktoshlari tinch dengiz sharoitida YiG'iluvchi chiqindilardan xosil bo'ladi.
Biogen oxaktoshlarining aloxida turlaridan biri rif qurilmalaridir. Ularning hosil bo'lishi o'z skletlarini kaltsit hisobiga quruvchi jonzotlarning xayoti va o'sishi xisobiga ruy beradi. Ularga asosan turli korallalar, shoxlanuvchi mshankalar, stromatoporoidelar va boshqalar kiradi. Bulardan tashqari ushbu oxaktoshlarda foramenifer chiG'anoxlari molyuskalar va boshka jonzotlar uchraydi.
Biomorf va rifli oxaktoshlar - ularning tuzilmali turlari toza dengiz suvlarida ( dengizga juda oz mikdorda chakik va gilli materiallar keladi) xosil bo'ladi. Biogen chakik, oxaktoshlar dengizga terrigen materiallar kelib tushishi xisobiga xosil buladi.
Xemogen oxaktoshlar dengiz, okean va kuruqlik suv xavzalarida xosil buladi. Suvda kaltsitning uglekislota bilan yoki diagenez bosqichida atrof muxit bilan o'zaro tasirida kaltsiy katta fazada ajralib chiqadi. Sedimentogen Yupqa va mikro zarrali kaltsit kam xarakatli suv xavzalarida xosil bo'ladi. Aksincha oolitli oxaktoshlar xarakatchan suvli muxitda xosil buladi. Chaqiq oxaktoshlar xarakatchan suvli muxitda turli o'lchamdagi va turli sillixlanish darajali oxaktosh bo'laklaridan xosil bo'ladi. Bunday bo'laklar karbonat jinslaridan iborat bo'lgan qirg'oqoldi qoya va orollarning nurashidan xosil bo'ladi. Bur bepayon epikontinental dengiz xavzalarida xosil bo'ladi. Karbonat cho'kindilarining xosil bo'lishida asosiy material planktonli suv o'tlarining (kokkolitoforid) kaltsitli qoldixlaridir. Bular xozirgi dengiz va okeanlarda keng tarqalgan. Hisoblashlarga ko'ra kokkolitli cho'kindilar chuxurligi 500m dan oshmaydigan suv xavzalarida yigilgan.
Dolomitlar turlicha xosil bo'lishga ega – sedimentogen, diagenetik va katagenetik. Xemogen yoki birlamchi cho'kindi dolomitlar yuqori rN vasho'r suv xavzalarida xosil bo'ladi. Issik, iklim, erigan kumir kislotasining serobligi xemogen dolomitlarning xosil bo'lishiga imkon beradi. Olitli dolomitlar xarakatchan muxitda, chukindining loyqalanish sharoitida xosil bo'lgan.
Diagenetik dolomitlar oxakli balchikni uni ozikdantiruvchi magniy tuzli dengiz suvi bilan o'zaro tasirida xosil buladi.
Katagenetik dolomitlar katlam suvlaridagi magniyning oxaktosh bilan uzaro tasirida xosil bo'ladi.
Mergellar dengiz, kultiq va epikontinental suv xavzalarida teng miqdorda karbonat va gilli materiallarning cho'kindida yigilishidan xosil buladi.
Karbonat jinslar katta amaliy axamiyatga ega. Oxaktosh va dolomitlar neft va gaz uchun yaxshi kollektorlardir. Ular bilan yirik uglevodorod konlari boG'liq Oxaktoshlar semon ishlab chikarishda xom ashyodir. Metal eritishda flyus sifatida ishlatiladi.
Bo'r kurilishda buyok; sifatida, krgoz ishlab chikarishda mergellar esa beton ishlab chikarishda, dolomitlar o'tga chidamli bo'lganligi sababli shisha va keramika sanoatida ishlatiladi.