Нефт-газни қайта ишлашда каталитик жараёнлар фанидан Назорат саволлари

11.Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнларида катализаторларнинг роли.
Олтингугуртли, юқори олтингугуртли ва юқори парафинли
нефтларни қайта ишлаш узлуксиз ортиб бораётган шароитда нефт
маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажми, улар турларининг кўпайиши ва
сифатининг яхшиланиши иккиламчи ва айниқса каталитик жараёнларнинг
тезроқ ривожланишини талаб қилади. Ҳозирги вақтда МДҲда ва
Республикамизда катализаторлар ёрдамида нефтни қайта ишлаш
натижасида кимёвий саноати маҳсулотларининг тахминан 75 % ишлаб
чиқарилади. Янги кимёвий жараёнлардан 90 % дан ортиғи
катализаторларни ишлатишга асосланган. Нефтни қайта ишлашда
ёқилғиларни олиш учун қуйидаги каталитик жараёнлар: каталитик
крекинг, каталитик риформинг, гидротозалаш, алкиллаш, изомерланиш ва
гидрокрекинглар кенг қўлланилади. Гидротозалаш ва гидрокрекингнинг
каталитик жараёнлари юқори сифатли нефт мойлари ва парафинларни
ишлаб чиқариш учун қўлланилади
12.Катализаторларни танлашнинг илмий асослари, катализатор ташувчилари.
Катализаторларнинг фаоллиги, танланувчанлиги ва
барқарорлиги. Битта реакциянинг ўзи ҳар хил катализаторлар
иштирокида содир бўлиши мумкин. Берилган реакциянинг тезлиги
катализаторнинг табиатига қараб уларнинг фаоллигини характерлайди.
Масалан, этиленни гидрогенлаш нисбий тезлик константаси турли
катализаторлар иштирокида қуйидагича бўлади:

Сr	1	Ni	13
Pt	100	Pd	1000

Шундай қилиб, этиленни гидрогенлаш учун энг фаол катализатор бўлиб радий хизмат қилади.

Кўпчилик ҳолларда катализатор иштирокида асосий реакция билан бир қаторда яна қатор параллел ва кетма–кет реакциялар содир бўлади.
Мақсадли маҳсулотга айланадиган дастлабки моддаларнинг улуши
катализаторнинг танловчанлигини характерлайди. Берилган катализаторда
реакциянинг танловчанлиги жараённинг шароитларига боғлиқ бўлади