Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

 
5.6. Antioksidlovchilar 
 
Eng effektiv antioksidlovchi  fenol, amin  va aminofenollardan  topilgan. Ularni 
ko’p yoqilg’ilarga 1000 dan bir  % da qo’shiladi  va  ularni ta’sir qilishi oksidlanishni 
aktivlashtiruvchi radikallarni yo’qotishga asoslangan.  
Uglevodorod  va  nouglevodorod  oksidlanishi,  zanjirni  uzulishi  yoqilg’ilarni 
oksidlanish  jarayonini  to’xtatadi,  oksidlanishning  indukstion  davrini  oshiradi. 
Etillangan aviastiya benzinlarni kimyoviy barqarorlashtirish uchun N oksidfenilamin 
ishlatiladi.  Aniqlanishicha  etillangan  aviastiya  benzinlarni  saqlash  natijasida  TEQ 
oksidlanadi  va  cho’kma  xosil  bo’lishi  bilan  parchalanadi.  Shuning  uchun  ularni 
aviastiya  benzinlardagi  vazifasi  TEQ  ning  oksidlanishini  yo’qotishidan  iborat.  N- 
oksidifenilamin  benzinda  yomon  aralashadi  shuning  uchun  aralashmani  aromatik 
uglevodorod aralashmasi ko’rinishida kiritiladi.  
N-  oksidifenilaminni  konstentrastiyasi  aviastiya  benzinlarda  0,004  –  0,005% 
bo’lishi kerak. Avtomobil benzinlari antioksidlovchilar yordamida termik va katalitik 
kreking  komponentlari  bo’lgandagina  stabillanadi.  Antioksidlovchilarning  asosiy 
vazifasi  har  xil  uglevodorodlar  oksidlanishini  sekinlashtirish,  etillangan  avtomobil 
benzinlarida esa TEQ oksidlanishini yo’qotishdan iborat. 

---

102 
 
Neftni  qayta  ishlash  zavodlarida  avtomobil  benzinlarini  barqarorlash  uchun 
quydagi  antioksidlovchilar  ishlatiladi:  N-  oksidifenolamin,  yog’och  –  smolali,  Fr  – 
16.  Yog’och  smolali  antioksidlovchilar  yog’ochni  quruq  xaydashdan  olinadi.  Bu 
smoladagi  antioksidlash  hossasi  turli  fenol  hossasini  beradi.  Uning  miqdori 
antioksidlovchi tarkibida 60% bo’ladi. 
Antioksidlovchi  qo’ndirmalari  150S
0
  dan  yuqorida  qoidaga  ko’ra  o’z-o’zidan 
oksidlanadi  va  parchalanadi.  Bunday  sharoitlarda  kalloid  tizim  «oksidlanish 
mahsuloti – surkov moyi» buziladi. Bu jarayon antioksidlovchi bilan boshqarilmaydi 
balki maxsus kalloid tizm stabilizatorlari dispergentlar bilan boshqariladi.