Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

5-mavzu. Neft moyi kulining mikdorini  aniklash. 
 
 
Ishning mazmuni shundan iboratki, neft yoki neft maxsuloti namunasi yokiladi 
va kolgan kuruk koldik 650S temperaturada toblanadi. 
 
Aniklash uslubi. 
Yokishdan    oldin  suyuk  neft  maxsuloti  5  min.    davomida    yaxshilab 
aralashtiriladi. 
 
Konsistent  moyni  taxlil  kilishda,  yukori  kavat    olib  tashlanadi  va  namuna  
shpatel yordamida  idish  davoridan ma’lum masofadagi kamida 3 joydan olinadi   va  
yaxshilab aralashtiriladi. 
Tigel devori va tubiga  kogoz filtr koplanib, 0,01g aniklikkacha  tortiladi. Shu 
tigelda  usha  aniklikda  25  g  suyuk  neft    maxsuloti  yoki  5  g  konsistent  moy  tortilib, 
eritiladi.  Filtr  kogoz  voronka  shaklida  uralib,  uning  yukorisidan  5-10  mm  li  kismi 
kesiladi. Tayyorlangan filtr konus asosi bilan neft maxsulotiga botiriladi. 
Kogoz konus neft maxsulotini yokishda pilik vazifasini bajaradi. 
Tigel  elektr  plitkasiga  urnatiladi  va  uning  yoniga  suvsiz  moyli  tigel  
joylashtiriladi. Tigel  ichiga  maxsulot  temperaturasini  ulchash  uchun  termometr solib 
kuyiladi. 
Maxsulot  asta-sekin  isitiladi  va  100-120
0
  S  temperaturada  kupik  yukolguncha 
bir  muncha  vakt  ushlab    turiladi.  Kogoz  filtr  sinalayotgan    neft  maxsulotini  shimib 
olgach,  uni  yokadilar  va  maxsuloti  tigel  chetidan  okib  tushmasligi  uchun  plitka  
isishini  rostlagan  xolda  yonish    jarayoni  kuzatiladi.  Yondirish  kumirsimon  koldik 
xosil bulguncha davom ettiriladi.  Sungra tigel  mufelga joylashtirilib, 1,5-2 soat  vakt 
mobaynida 650
0
 S da toblanadi. 
Kul mikdori kuyidagicha aniklanadi. 
 
                                      
100
2
1



G
G
G
x
 
 
 
Bu erda  G
1
- tigelning kul bilan birgalikdagi vazni,g 
G
2
- tigel vazni,g 
G
3
- kogoz filtrdagi  kul vazni,g 
G – namuna vazni,g 
 
 Suvda eriydigan kislota va ishkorlarni sifat jixatidan aniklash. 

---

192 
 
Neft maxsulotlarini suv bilan yuvganda suvda eriydigan kislota va ishkorlar 
eritmaga utadi. Eritmaga mos indikatorlarni ta’sir ettirib, bunga ishonch xosil kilish 
mumkin. 
Reaktivlar. 
Metil oranj, 0,02% li eritma. 
Fenolftalein, 1% spirt eritmasi. 
Etil spirti, 50% li eritmasi. 
 
Aniklash uslubi. 
Suyuk  neft  maxsulotlari.  75  mm    /s  kovushkoklikka  ega  neft  maxsuloti 
namunasi  aralashtirilib  80  S  gacha  kizdiriladi.  Juda  kuyuk  maxsulot  teng  xajmda 
neytral benzin bilan suyultiriladi. 
Benzin,  ligroin  va  kerosin  isitilmaydi.  Sinov  uchun  300  ml  namuna  va  50  ml 
distillangan  suv  voronkaga  kuyiladi.  5  minut  aralashtirilgach  tindirilib,  suv  2  ta 
probirkaga kuyib olinadi. Birtasiga 2 tomchi metil oranj 2-siga 3 tomchi fenolftalein 
tomdiriladi.  Birinchi  idishdagi  suyuklik  rangining  sarikdan  kizilga  utishi  kislotadan 
ikkinchi idishdagi suyuklik rangining tuk kizil rangga utishi ishkordan dalolat beradi. 
Konsistent  moy,  parafin  va  sterezin  chinni  idishga  0,01  g  aniklikda  50  g  moy 
yoki  25  g  parafin  totib  olinadi  va  shuncha  mikdorda  distillangan  suv  solinadi.  Idish 
plitkaga  urnatiladi  va  undagi  maxsulot  eriguncha  aralashtiriladi,  sungra  5  minut 
davomida  kaynatiladi.  Sovutilgan  suv  ajratib  olinadi  va  yukorida  bayon  kilingan 
uslubda undagi ishkor va kislota borligi aniklanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

193