Нефт ҳайдовчи стансияларнинг класификатсияси ва асосий объектнинг характеристикаси Нефт ҳайдовчи стансиялар (НҲС) - муҳандис қурилиш жараёнида бу жуда мураккаб жамлама бўлиб, нефт ва нефт махсулотларини транспортировка қилиш учун мўлжалланган. Нефт ҳайдовчи стансиялар магистрал қувурлар учун асосий ва оролиқ бўлакларига ажратилади. Асосий НҲС нефт хомашёсини тўпловчи саноат объекти, магистрал нефт қувурлари (МНҚ) ёнида ёки нефтни қайта ишлайдиган заводида махсус нефт сехларида (НҚИЗ) жойлашади ва нефт ёки нефт махсулотларини қабул қилиб ва қабул қилган суюқликларни қувурларга узатиш учун мўлжалланган. Ҳайдовчи стансиялар таркибига кирувчи барча объектларни икки группага ажратиш мумкин:
Бош объекти (технологик) вазифасида фойдаланмоқ;
Ёрдамчи ва ёрдамчи хўжалик сифатида хизмат қиладиган объектлар
вазифасида фойдаланмоқ.
Биринчи группага қуйдагилар назарга тутилади: асосий ва тиргакли насос стансиялар (насос сехлари); резервуар парки; киради; қувур технологик
шахобчаси филтр майдони ва қопқоқ камераси ёки электр ток йўналишини
ўзгартирувчи узеллар; ҳисоб узели; тозалаш қурилмаларини қабул илишишга тушириш, қувурларга биргаликда узелларни улаш; сақлагичли ва
бошқариш қурилмаларини тартибга солиш.
Иккинчи группага қуйдагилар назарга тутилади: электростансияларда очиш ва ёпиш тақсимловчи электроенергия ускуналарини нормаллигини
таъминловчи қурилмалар; қурилиш жамламасидаги сув билан таъминловчи
стансиялар ва яқин атрофдаги посёлкалар; қурилиш жамламасида майиший ва насос стансиясидан ёки саноат корхонасидан оқиб чиққан-жала ёмғир, эриган қор оқова ариқ сувлари тўплаш қурилиш жамламаси; буғ қозон иссиқлик сиғими сетлари; мухандис лабаратория корпуси; ёнғин ўт ўчирувчи депо;алоқа бўлими; механик устахонаси; автоматика ва назорот-ўлчов асбоблари устахонаси (НЎА) ; гараж; маъмурий административ-хўжалик блоки хоналари; ускуна ва аппаратларни сақлаш омбохонаси, ёнувчи-мойлар
материалар (ЁММ) ва бошқалар.
Бош НҲС асосан магистрал қувурлар жамламасининг бир қисми
ҳисобланади ва нефт ва нефт махсулотларини қувурларга узатиш ишларини
тўлиқ амалга оширади. Қуйдаги асосий технологик оператсиялар амалга
оширилади: нефт ва нефт махсулотларини қабул қилиш, унинг ҳисоби ва
резервуар паркига резервуар сиғимига хом ашёни ҳайдаб бериш махсулотни
қисқа муддатда сақлаш ишлари; қувурларга нефт ва нефт махсулотларини
қувурга насослар орқали узатиб бериш; тазаловчи, ажратувчи ва дигностик
қурилмаларни қабул қилиш ва ишга тушириш. Ундан ташқари насос стансия
ичидаги суюқликларни узатиш ишлар (резервуардан резервуарга нефт
махсулотларини қуйиш, ажратиш, резервуарларни ювуш тозалаш ишларида ва б.и.). Бош стансияда яна нефт ва нефт махсулотларини бошқа манбаларга,
масалан бошқа қувурларга узатиш мумкин.
Суюқликни қувурларга доимий нормал узатиш учун оролиқ НҲСдан
қуйдаги ҳолатда фойдалинади шу бир неча стансия орлиқларида гидравлик
ҳисоб асосида босимни ошириш, камайтириш ва нормал ҳолатда сақлаб
беради. Бундай оролик стансиялари асосан ўзига тегишли объектларнинг
таркибида бўлиб, бош ҳайдовчи стансиялардан резервуарлар сиғимининг кам
кетиш ҳисобига фарқ қилиш мумкин, ёки ундан фарқли (лойиҳалаш схемаси
қанча суюқлик узати тўғрисида маълумот берилган бўлади). Тиргакли
насослар учун оролиқ НҲС ишлатилмайди (қачонки агар резервуар парклари
бўлмаган ҳолатда).
Магистрал қувурлар учун НҲСни қуриш ишлари мураккаб бўлиб у жуда катта маблағ сарфланишлиги, ишчи меҳнат кўп талаб қилишлиги, ишнинг ҳажмига қараб ҳар хил қурилиш ишлари, монтаж ва махсус ишлар ҳар хил обҳаво шароитида маълум бир чегара доирасида амалга оширилади. Йирик ҳажмли қурилиш ишига, албатта катта моддий харажат сарфланиши ва меҳнат ресурслари жуда ҳам улкан бўлшлиги билан фарқ қилади бошқа қурилиш ишларидан. Айрим раён територияларида сотсиал инфроструктура йўқлиги сабабли магистрал қувурлар учун НҲСни қуриш ишлари жуда қийин кечади.
Сотсиал инфроструктура бор жойларда НҲСни қуриш ва ишга тушириш ишлари, қисқа муддатда тамомлаш, капитал харажатларни камайтириш катта аҳамиятга эга.
Бунинг учун блокли-комплекти (бир бутун ташкил қилган нарсаларнинг тўлиқ тўплами), НҲС блокли-модули ва очиқ турдаги стансияларни ишлатишга тўғри келади. Бундай НҲС лар (статсионар) турдаги анънанавий
НҲСлардан фарқи шундаки территорияда капитал бинонинг йўқлиги,
иншооат пишиқ ғиштдан, бетондан, темирбетондан. Барча ускуналар яъни
технологик коммуникатсия, назорат ўлчовчи пункт (НЎП) ва автоматик
функсионал блок таркибига киради ва барчаси транспортабелли (транспортга
жойлаб ташиш қулайлик) мантаж блок, блок-бокс (аълоҳида хона) ва блокконтейнер (юк жойланган махсус яшик) тартибга солинган кўринишда
компоноват қилинган.
