Ndpi tarix fakulteti “tarix o’qitish metodikasi” ta’lim yo’nalishi 2-kurs “B” guruh talabasi shuxratova azizaning o’rta asrlar tarixi fanidan mustaqil ishi

O’RTA ASRLAR tarixi

1. I.A.Karimov “Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q” 2.v.f.semenev “o’rta asrlar tarixi” 3.r.qurbongaliyeva “orta asrlar tarixi” 4.www.google.com

• ADABIYOTLAR.

REJA: 1.XIII asrda Angliya qishloqlarida barshchina tartiblarining yemiilib borishi. 2.Angliyada markazlashgan davlatning shakllanishi va “buyuk erkinliklar xartiyasi” 3.angliyada parlamentning tashkil topishi

• MAVZU: “BUYUK ERKINLIKLAR XARTIYASI”

Angliya davlatining rivojlanishi

XII-XIII ASRLARDA ANGLIYA TARIXIDA YIRIK IQTISODIY, IJTIMOIY-SIYOSIY O’ZGARISHLAR YUZ BERDI. BU DAVRDA ANGLIYADA XO’JALIK TARAQQIYOTI DAVOM ETIB,YERNI ISHLASH MUKAMMALLASHIB, UNING HOSILDORLIGI ORTIB BORDI. ANGLIYA YUNGIGA TALABNING ORTIB BORISHI BILAN QO’YCHILIK HAM RIVOJLANDI. SHAHARLARNING QISHLOQDAN AJRALISH JARAYONI HAM DAVOM ETDI.

XII-XIII ASRLARDA ANGLIYA TARIXIDA YIRIK IQTISODIY, IJTIMOIY-SIYOSIY O’ZGARISHLAR YUZ BERDI. BU DAVRDA ANGLIYADA XO’JALIK TARAQQIYOTI DAVOM ETIB,YERNI ISHLASH MUKAMMALLASHIB, UNING HOSILDORLIGI ORTIB BORDI. ANGLIYA YUNGIGA TALABNING ORTIB BORISHI BILAN QO’YCHILIK HAM RIVOJLANDI. SHAHARLARNING QISHLOQDAN AJRALISH JARAYONI HAM DAVOM ETDI.

XIII ASRDA KO’PLAB POMESTE XO’JALIKLARIDA BARSHCHINA VA NATURAL OBROKDAN PUL RENTASIGA O’TILDI. QISHLOQQA TOVAR-PUL MUNOSABATLARINING KIRIB KELISHI FEODAL EKSPLUATATSIYASINING KUCHAYISHI BILAN BIRGA YUZ BERDI.

XIII asrda qirol hokimyati tomonidan shaharlardan olinadigan soliqning ayniqsa tal’ya solig’ining oshirilishi qirolga nisbatan ularning noroziligini oshirdi. Xuddi shu vaqtda shaharliklar orasida ham ijtimoiy tabaqalanish kuchayib,hunarmandchilik sexlari bilan shaharlik aristokratlar o’rtasida kuchli kurash boshlangan edi.

Iste’dodsiz va en gil fikrli qirol ioan yersiz (1199-1216) genrix ii dan nasliy o’tgan kuchli davlat apparatidan aholining hamma tabaqalariga o’z ta’sirini o’tkazmoqchi bo’ldi.

1215-yil bahorida baronlar ritsar va shaharliklarning yordami bilan qirolga qarshi urush boshladilar. Londonliklar qo’zg’olonchi- larga shahar darvozasini ochib berdilar, bu hol qo’zg’olonning g’alaba qilishiga yordam berdi.

Qirol qo’zg’alonchi baronlarning talablariga bo’ysunishga majbur bo’ldi va 1215-yil 15-iyunda “erkinliklarning buyuk xartiyasi” ni tasdiqladi. Xartiya lotin tilida yozilgan bo’lib, 63 moddadan iborat. Bu hujjat birinchi galda baronlar manfaatini himoya qildi.

RENNIMED VOHASI-qirol tomonidan “erkinliklarning buyuk xartiyasi” tasdiqlangan joy. Stensom va vindzor o’rtasida joylashgan yaylov.

“Hech bir erkin shaxs “tenglar sudi”ning (perlar-feodallar)qonuniy hukmisiz va mamlakat qonunisizxibsga olinmaydi va turmaga tashlanmaydi yoki mulkidan mahrum qilinmaydi. Shuningdek qonundan mahrum qilish yoki badarg’a qilish yoki qandaydir boshqa vosita bilan o’z huquqidan mahrum etish mumkin emas”.

(39-modda)

Xartiyaning oxirgi moddasida: qirol bergan va’dalarining bajarilishini nazorat qilib borish uchun 25 barondan iborat maxsus komitet tuzilishi qayd etilgan. Bordiyu shunga qaramay xartiyadagi talablarni bajarmasa ular qirolga qarshi urush boshlashga tayyor ekanliklari aytilgan.

Xartiya feodallarning tor doirasi manfaatlarini aks ettirgan bo’lishiga qaramay, u progressiv xarkterga ega edi. Xartiya bundan 50 yil keyin yuzaga kelgan angliya parlamenti uchun bo’lgan ijtimoiy harakatning boshlanishi edi.

“parlament” Angliyada birinchi parlament 1265-yilda chaqiriladi. Parlament tarkibida baronlardan tashqari ruhoniylar har bir graflikdan ikkitadan ritsar hamda yirik shaharlardanikkitadan vakillar to’plangan. Parlament xiv asrdan lordlar va umumpalatalarga bo’linadi.

1297-yildan boshlab parlament barcha soliqlarni tasdiqlaydigan bo’ldi.

1343-yildan boshlab parlament 2 palataga: lordlar va umumpalataga bo’lindi.

Vestminster saroyi hozirgi buyuk britaniya parlamenti joylashgan bino.

Hozirgi kunda angliya.

E’tiboringiz uchun rahmat.